Tulio Myanmar ram Buainak (1)

- Ralkap Uknak Lakning Hrihhram.

1947 February 12 ah miphun phun li a simi Chin, Kachin, Shan le Bamar nih  rak sermi ram thar cu amin ah Union of Burma ti a hung si.. Independent a hmuh hnu thla thum in civil war aa thawk i, nihin tiang a si. Milu tam deuh miphun Bamar nih miphum hme deuh covo chuh (Burmanization) ruang ah Federal Movement a rak chuak. Cucu ralkap nih kan ram ca ah ṭhencheutu ṭihnung a si an rak ti ca ah 1962 March 2 ah uknak an rak lak__ Ralkap ruahnak ah a buaimi fim tawl a si.. Cu dih cun 1988, September 18 uknak laknak a chuak ṭhan. Cucu Ne Win sermi one party system kong le Ne Win cozah duh lo ruang ah a chuakmi 8888 mipi duh lonak langhternak ruang ah a rak si__ Ralkap ruahnak ahcun a buaimi fim tawl ti kha a si thiam. 2021 Feb 1 bal cu NLD nih thimfung an fir timi ruang ah a si bik__ MAH te nih ana thing an ti. Uknak an lakning idea kha aa khat pah dih. 

2010 thimnak kha zei ruahchan ah a tuah timi kong ah top-down democratization theory in chim ahcun ralkap pa nih hin innkaa onnak (regime open ca ah election tuah) a tuahnak cu ruahchannak pa thum he a si. A nganbik ruahchannak cu a ngan deuhmi ralkap ser (Broadened Dictatorship) a si i, opposite  party kha nawl ngeihnak pek nain cawl kho lo ding in tuam i, mipi nih opposite party  uarning (Supporting rate) tlakter kha a si. Mipi nih NLD nakin ralkap or USDP a tha deuh tiah an ruah i, ralkap or USDP an panh kha ralkap nih a rak i timh ciami BD cu a si. A pahnihnak cu, Narrow dictatorship a si_ Plan B kan ti lai. Ram chung ah buainak (ralkap duh lomi)a um tikah ralkap pa nih “repress” a hman ca ah a chuakmi result a si. Ralkap nih a ruahmi BD bantuk a si lo tikah uknak an lak than. Mipi an buai. Ralkap cu regime open a tuah hlan nakin a hme deuhmi “Narrow Dictatorship” ah aa chuah. Pathumnak cu Democratic Transition kha a si. Hihi cu ralkap pa a plan a si lo. Opposite party nih a tei tikah a chuakmi  result a si.

2021, February 1 uknak laknak cu NLD thimfung fir puh ruang ah a si. 2015- 2020 ah ralkap nih mipi nih NLD supporting rate a tlak ding kha aa rak i timh cia. Atak ah, NLD supporting rate a tla tiah ruah a si nain, 2020, November 8 thimnak result a chuah tikah “Wow” ti khi a si_ An tei lawlaw 82% leng bak in a si.. Experts min thangthang an lau. An ruahdamhmi aa palh. Ralkap zong nih a plan A a sungh cang ca ah plan B a hman. Cucaah, uknak a lak. Uknak a lak ca ah mipi an au i “Narrow dictatorship” a chuak_ NLD chan nakin ralkap supporting rate a tla. Eg, EAO nih NCA lam an ngol tak.

______

The Chan

21/02/2021 

Read More

၂၀၂၁ မြန်မာနိုင်ငံ အာဏာသိမ်းမူ လေ့လာခြင်းအပိုင်း - ၁

ဒီမိုကရေရပြီး သိုမဟုတ် ရခါနီးမှ အာဏာရှင်စနစ်သို့ ပြည်လည် ပြောင်းလဲသွားသော နိုင်ငံတော်တော်များများ ရှိသည်။ အထူးသဖြင့် ဒီလိုဖြစ်ရတာ နိုင်ငံကဆင်းရဲလွန်းခြင်း၊ နိုင်ငံသူ၊နိုင်ငံသားတွေ နိုင်ငံရေးဘက်မှာ အသိပညာနည်းပါးခြင်း၊ တပ်မတော်က နိုင်ငံရေးမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်း၊ ရွေးကောက်ခံပါတီက အာဏာရှင်စနစ်ကို အသုံးပြုခြင်း တို့သည် အဓိကအားဖြင့် ဖြစ်သည်။ အာဖရိကတိုက်သည် အများဆုံး ဒီမိုကရေစီဖြစ်ပြီးမှ အာဏာရှင်လက်အောက် ပြန်အရောက်ဆုံး(Democracy Backsliding) တိုက်ဖြစ်ပါသည်။ ယခု မြန်မာနိုင်ငံမှာ  ၃ ကြိမ်မြောက် တပ်မတော်အာဏာသိမ်းမူသည် အပေါ်က အားနည်းချက်တွေ ကြောင့် ဖြစ်သည် ဟု သုံးသပ်မိပါသည်။ အထူးသဖြင့် စစ်တပ်ရဲ့ နိုင်ငံရေးအခန်းကဣကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု သုံးသပ်မိသလို NLD ရဲ့ ၂၀၁၅-၂၀၂၀ လုပ်ရပ်တစ်ချို့သည်လည်း ရာခိုင်နှုန်းအားဖြင့် ပါသည်လို့ သုံးသပ်မိပါသည်။ NLD အစိုးရက ရခိုင်ပြည်နယ်ကို ရခိုင်လူမျိုးပါတီက အနိုင်ရသော်လည်း ဝန်ကြီးချုပ်မပေးခြင်းသည် ရခိုင်ပြည်သူ ပြည်သားများအတွက် စိတ်ထိခိုက်စရာ လုပ်ရပ်ဖြစ်သလို ဒီမိုက‌ရေစီစနစ်နဲ့ ဆန့်ကျင်နေတဲ့ လုပ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။ ဒီလိုနိုင်ငံ‌ရေးပြသနာ ကြုံလာတဲ့အခါ အထူးသဖြင့် လူမျိုးအများကြီးနဲ့ ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားသော နိုင်ငံတွေမှာဆိုရင် ဒီမိုကရေစီရဖို့ထက် ကိုယ့်လူမျိုးအတွက် ဦးစားပေးစဥ်းစားမူတွေ ဖြစ်ပေါ်လျက် ရှိသည်။ လူမျိုးတစ်မျိုးနဲ့ တစ်မျိုးအကြား ယုံကြည်မူမရှိရင် အာဏာရှင် ပြန်ကူးဖို့ ရာခိုင်နှုန်းများသည်။ ဒီလိုအခြေအနေကို ယခုလက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကြုံနေသည်။ ဒီပြသနာကို ဖြေရှင်းဖို့ ပြည်သူတွေ ဘာတွေ လုပ်သင့်သလဲဆိုတဲ့ အပိုင်းကို အနည်းငယ် တင်ပြချင်ပါတယ်။

Committee Representing Pyidaungsu Hluttaw (CRPH) သည် ပြည်တွင်းမှာ ဖေဖော်ဝါရီ ၅ရက်မှာ ဖွဲ့စည်းသလို နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးရုံးကို ဖေဖော်ဝါရီ ၂၂မှာ တိုးချဲ့ဖွင့်လင့်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးရုံးကို အမေရိကန်နိုင်ငံ မေရီလန်မြို့မှာ ဖွင့်ထားပါသည်။ CRPH ရဲ့ ဖေဖော်ဝါရီလ (၁၃)ရက်ပါ  ပြည်ပနိုင်ငံအသီးသီးရှီ မြန်မာသံအဖွဲ့များ သံတမန်အကြီးအမှုးများနှင့် သံတဝန်ထမ်းများထံံ အသိပေးအကြောင်းကြားချက် နံပါတ် ၁ မှာ အာဏာသိမ်းမူသည် ဖွဲ့စည်းပုံနှင့် ဆန့်ကျင်လျက်ရှိသည်ဟု သုံးထားသည်။ နံပါတ် (၂)မှာ နိုင်ငံတော် သမတသည် ဦးဝင်မြင့်သာ ဖြစ်ကြောင်းလည်း ကြေညာထားတယ်။  နံပါတ် (၃)မှာ အာဏာသိမ်းခြင်းသည် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်ပုံနဲ့ ဆန့်ကျင်သည် ဟု ဆိုထားသည်။ ဒီသုံးချက်ကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် တရားမဝင်ဖြစ်ခြင်းကို ၂၀၀၈ဖွဲ့စည်းပုံဖြင့် တိုင်းထားတာတွေကို တွေ့နိုင်ပါသည်။ ဒုတိယချက်ကတော့ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးရုံးက ဖွဲ့စည်းခြင်းနဲ့ ပက်သက်ပြီး ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၂)ရက်စွဲဖြင့် သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ကမာကုလသမက နိုင်ငံတကာအစိုးရများ၊ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ရန်အတွက်လည်းကောင်း၊ နိုင်ငံအချင်းချင်း ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ရန်အတွက် နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေးရုံ ဖွဲ့စည်းထားခြင်း ဖြစ်ကြောက် ကြေညာခဲ့ပါသည်။ ထို့ကြောင့် NRPH စစ်တပ်၏ အာဏာသိမ်းမူကို ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးတင်မကဘဲ နိုင်ငံတကာ နိုင်ငံရေးအဆင့်နဲ့ပါ တိုက်ထုတ်ဖို့ ပြင်ဆင်ထားလို ယူဆလို ရပါသည်။ နိုင်ငံတကာဆက်ဆံရေး ကိုယ်စားလှယ် ဦးထင်လင်းအောင်သည် နိုင်ငံအကျဥ်းသားဟောင်း တစ်ဦးဖြစ်သလို ကုလသမကဆိုင်ရာအထူးသံတမန် ‌ဒေါက်တာဆာဆာသည်လည်း ချင်းပြည်နယ်မှာ  NLD ပါတီရဲ့  ၂၀၂၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ အောင်နိုင်ရေး အဖွဲ့ဝင် ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ ဒါတွေကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့်  NRPH သည် NLDနဲ့ ဆက်စပ်မူ ရာခိုင်နှုန်း များပြားကြောင်း တွေ့မြင်ရပါသည်။ ယခုအချိန်ထိ NRPH လျုပ်ရှားမူသည် သ‌ဘောထုတ်ပြန်ချက် အဆင့် များတဲ့အတွက်ကြောင့် လာမယ့်အချိန်မှာ ဘာတွေဦးတည်ပြီး လုပ်သလဲဆိုတာ အထင်းအလင်း မြင်လို့ ရမှာဖြစ်ပါသည်။ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံကို ကာကွယ်မှာလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းက နိုင်ငံသားတွေ စောင့်ကြည်နေတဲ့ အရာဖြစ်မယ်လို သုံးသပ်မိပါသည်။

စစ်ကောင်စီက ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၂)ရက်နေ့မှာ “ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် နှင့် နိုင်ငံရေးပါတီများ တွေဆုံညှိနှိုင်း အစည်းအဝေးကို ဖေဖော်ဝါရီလ (၂၆)ရက်မှာ ကျင်းပဖို့” ဖိတ်ခေါ်ပါသည်။ ဒီအစည်းအဝေးသည် စစ်ကောင်စီရဲ့ နိုင်ငံ‌ရေး လှည့်ကွက်ဖြစ်နိုင်သလို၊ နိုင်ငံအတွင်း အာဏာသိမ်းမူ ဆန့်ကျင်မူ့ကို အားလျော့စေချင်းလို နည်းဗျူဟာအရ လုပ်ဖို့ ပြင်ဆင်တာလည်း ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ ဒီအစည်းအဝေးနဲ့ ပက်သက်၍ တစ်ချို့ နိုင်ငံရေးပါတီတွေက ပြက်ပြက်သားသား ငြင်းဆိုတာမျိုး ရှိသလို တစ်ချို့ပါတီတွေဆိုရင် ဘာအသံမှ မထွက်ကြသေးဘူး။ ဒီနေရာမှာ ပြည်သူတွေ လုပ်နိုင်တာက ပါတီကို ပါစေချင်ရင် ထောက်ခံတာမျိုးလုပ်သင့်သလို၊ မပါစေချင်ရင် မပါဝင်ဖို့ ဖိအားပေးလုပ်ဆောင်သင့်ပါသည်။ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၆နေ့မှာ ဘာအဖြေထွက်မှာလဲ မသိရသေးပေမယ့် ခန့်မှန်းခြေအားဖြင့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မသာမာမူရှိကြောင်း သက်သေပြခြင်းနှင့်၊ ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ဖို့ အစီအစဥ်တွေ ဆွေးနွေးမယ်လို့ သုံးသပ်မိပါသည်။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် စစ်ကောင်စီက ပြောဆိုချက်သည် သူတို့ဘက်မှာ ရှိနိုင်တာ ဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့် ပါတီတွေအနေနဲ့ စဥ်းစဥ်းစားစား လုပ်သင့်တယ်လို့ ထင်မပါသည်။

Read More

2021 년 미얀마 쿠데타 이해!

이 쿠데타는 미얀마 역사상 세 번째이다. 미얀마는 독재정권 이전에는 잘사는 나라였지만, 군부의 이기적인 행동 때문에 지금까지 미얀마에서 큰 갈등과 다양한 문제가 있었다. 쿠데타는 2020년 미얀마 총선 때문에 일어났다. 2020년 총선 결과를 따르면 NLD 가 천제 의석수의 83.2%를 승리했다. 쿠데타 원인은 군부 정 당 "USDP" 가 2020 총선에 천제 의석 중에 33의석만 받기 때문이다 (UEC).

 

쿠데타 원인이 무엇인가?

USDP는 2020년 총선에서 부정선거가 있다고 발표했다. 그것을 Union Election Commission에 보고 했지만, Union Election Commission는 보고를 거부하고 총선결과를 지켰다. 군부는 2020년 총선에 선거 부정 8,600,000개 있다고 발표했다. 그 결과 군은 2021년 26일 다음과 같은 표현을 했다. (군부 페이스북).

쿠데타 안 한다고 할 수 까 없다.

이런 문제를 인해 2021년 2월 1일 쿠데타가 발생했다. 군부는 쿠데타 후에 쿠데타 하는 이유를 다음과 설명서를 발표했다.

2020 년 총선 결과는 실제하고 다르기 때문에 Union Election Commission 가 해결해야 하는데 안 하고 결근했다. 두 번째 의회 세션 하기로 군부가 신청했는데 정부가 거부했다. 또, 국방 안보리 회의도 하기로 두 번 신청했는데 거부했다.

군부 설명서

2008 헌법의 군부 입장은?

군부의 입장은 2008년 헌법에 따르면 다음과 같다. 군부는 연방의 국가 정치적 리더십 역할, 국가연대의 비통합, 주권의 영속화에 참여할 수 있으며, 헌법을 수호할 수 있다. 2008 헌법 6 장 (f)에 군부는 2008년 헌법의 보하자 라 고 있다 (Article 6 (f), 2008 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar).



Read More

နိုင်ငံတကာက မြန်မာစစ်တပ် အာဏာသိမ်းမူ တုန့်ပြန်ချက် လေ့လာခြင်း အပိုင်း (၁)

 ဖေဖော်ဝါရီ ၁၊ ၂၀၂၁ မနက်ပိုင်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပွားတဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းမူနဲ့ ပက်သက်ပြီး နိုင်ငံတကာက မြန်မာနိုင်ငံက စစ်အာဏာသိမ်းမူနဲ့ ပက်သက်ပြီ ရပ်တည်ချက်တွေကို ထုတ်ဖော် ပြောဆိုကြပါတယ်။ စစ်တပ်က ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာလ ၈ရက်နေ့မှာ ကျင်းပတဲ့ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲမှာ မဲ မသာမာမူတွေ ရှိတယ်ဆိုပြီး အရေးပေါ်အခြေအနေ ကြေညာတာဖြစ်တယ်လို့ တပ်မတော်သတင်းမှန် ပြန်ကြားရေးအဖွဲ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းတာ ဖြစ်တဲ့အကြောင်း သူတို့ရဲ့ နောက်ပိုင်းလှုပ်ရှားမူမှာ တွေ့ရပါတယ်။ ဒီ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းမူနဲ့ ပက်သက်ပြီ နိုင်ငံတကာက ဘယ်လို သဘောထား တုန်ပြန့်ထား သလဲဆိုတာကို ဒီစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

နေပြည်တွင် လမ်းမကြီး ပိတ်ဆို့မူ

အမေရိကန် သမတက မြန်မာနိုင်ငံက စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းမူနဲ့ ပက်သက်ပြီ ပြောကြားထားကတော့ “ရယူထားတဲ့ အာဏာကို မြန်မာ စစ်တပ် စွန့်လွတ်သင့်ပါတယ်။ ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားခံထားရသူ၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ တာဝန်ရှိသူတွေ အားလုံးကို ပြန်လွှတ်ပေးရပါမယ့်။ တယ်လီ ကွန်မြူနီကေးရှင်းvဆက်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းမှာ ကန့်သတ်ချက်တွေ ချထားတာကို ရုပ်သိမ်းပေးရမယ်။ အင်အား အသုံးပြုမူကို ချုပ်တည်း ရှောင်ကြဥ်ပါမယ်။ အာဏာသိမ်းတဲ့အတွက်ကြောင့် တာဝန်ရှိသူတွေကိုလည်း နောက်ဆက်တွဲအနေနဲ့ အရေးယူ ပိတ်ဆို့ ဒဏ်ခတ်မှုတွေ လုပ်ဆောင်သွားပါမယ်။ ဒီမိုကရေစီအတွက် ရပ်တည်ပြီ၊ ကမာတစ်ဝှမ်းက မိတ်ဆွေ မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေနဲ့ လက်တွဲ အလုပ်လုပ်သွားမယ်လို့ သူက ပြောပါတယ် (VOA)။

ဖေဖော်ဝါရီ ၄ရက်နေ့မှာ ကျင်းပတဲ့ United Nation Security Council အစည်းအဝေးမှာ ဒေါ် အောင်ဆန်းစုကြည် ပြန်လွှတ်ပေးဖို့နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီမိုကရေစီစနစ် ပြန်လည်ကျင့်သုံးဖို့ UNSC အဖွဲ့ဝင်တွေက

တညီတညွတ် တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။ UN အတွင်းရေးမူး Antonio Guterres ကလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမူ ကျဆုံးစေရမယ်လို အပြင်းအထန် ဝေဖန်ပြောကြားထားပါတယ် (VOA)။ ဒါ့အပြင် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်နေ့မှာ ASEAN Presidentက အာဆီယာအဖွဲ့အနေနဲ့ ဒီမိုကရေစီ၊ ဥပဒေ စိုးမိုးရေး၊ ကောင်းမွန်တဲ့ အစိုးရ၊ လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ အခြေခံ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ကာကွယ်ရေး စောင့်ရှောက်ရေးဆိုင်ရာ မူတွေကို လေးစားလိုက်နာကြောင်း ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ထားတာပါတယ်။ ဒီထုတ်ဖော်ပြတာကို UNSC ကလည်း ထပ်လောင်း ထောက်ခံ လိုက်ပါတယ်(VOA)။ IMFကတော့ မြန်မာစစ်အုပ်ချုပ်ရေးကို အသိအမှတ်ပြုရေး မဆုံးဖြတ်ရသေးဘူးလို ဆိုထားပါတယ်။

ဒီအချက်အလက်ကြောင့် နိုင်ငံတာကာက မြန်မာနိုင်ငံက စစ်အာဏာသိမ်းမူပေါ် ပြစ်တင် ရှုတ်ချ တောင်းဆိုမူတွေ လုပ်ပေမယ့် ဘယ်လို တုန်ပြန်ရမလဲ ဆိုတာ သေသေချာချာ ဆုံးဖြတ်ထားတာ မရှိသေးဘူးလို့ ဆိုရမှာပါ။ စီပွားရေးပိတ်ဆို့ လုပ်ဖို့ အလားလား ရှိတာကိုလည်း အမေရိကန် သမမတာ ဘိုင်ဒန် မိန့်ခွန်းမှာ တွေ့နိုင်ပါတယ်။ အမေရိကန်နိုင်ငံဟာ အမေရိကန် မဟာမိတ်နိုင်ငံတွေနဲ စစ်အာဏာရှင်အပေါ် တုန်ပြန့်မူ တညီတညတ် လုပ်ဖို့ ရှိတယ်လို ဆိုထားပါတယ်။ ဒါကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် အမေရိကန်က တိကျတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက် မရှိသေးဘူးလို့ ယူဆလို့ ရမယ်ထင်ပါတယ်။ UN အတွင်းရေးမှူးကတော့ အာဏာ သိမ်းမူကို ပြင်းပြင်းထန်းထန်း ပြစ်တင်ထားပေ့မယ့် UNSC သဘောထား ထုတ်ပြန်ချက်ကတော့ အားနည်းချက် ရှိတယ်လို့ ယူဆရမှာပါ။ တောင်းဆိုမူအဆင့်သာ ရှိတာကြောင့် ဒီမိုကရေလိုလားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားအတွက်တော့ စိတ်ပျက်စရာ ဖြစ်တယ်လို့ သုံးသပ်မူတွေ ရှိလပါတယ်။

___

The Chan

 

Read More