ဆလိုင်းတင်မောင်ဦး သမိုင်းအကျဥ်းချုပ်

အမည် - ဆလိုင်းတင်မောင်ဦး
လူမျိုး - ချင်း
မိဘအမည် - ဦးမြဒင်း နှင့် ဒေါ်နှင်းမြိုင်
မောင်နှမ - ၈ယောက်မှာ သူက အကြီးဆုံး
မေဂျာ၊ကျောင်း - Physics, Yangon University

အဖမ်းခံနေစွဲများ
-သူကျောင်း ပထမနှစ် တက်တဲ့နှစ် ၁၉၇၂ခုနှစ်မှာ နိုင်ငံရေးမှာ ပါဝင်လှုပ်ရှားလို့ အဖမ်းခံရပြီး တစ်နှစ်ကျော် ၁၉၇၄ ဇန်နဝါရီလ ၃ရက်နေ့မှာ ပြန်လွှတ်။
- ၁၉၇၆ခုနှစ် မတ်လ ၂၂ရက်နေ့မှာ သခင်ကိုယ်တောင်မှိုင်း ရာပြည့်ပွဲ မတိုင်ခင် တစ်ရက်အလိုမှာ အဖမ်းခံရပြီး ၁၉၇၆ခုနှစ် ဇူလ ၂၆ရက်နေ့ မနက် ၄း၀၀မှာ ကြိုးပေး အသတ်ခံရသည်။ ဒါသည် ၁၉၇၄ ဖွဲ့စည်းပုံမှာ မရှိသော ဥပဒေ ဖြစ်သည်၊ ဒီလိုလုပ်ရပ်မျိုးသည် နယ်ချဲ့အစိုးရကတောင် မလုပ်ဖူးသော လုပ်ရပ် ဖြစ်သည်။ ဥပဒေအပြင်က အာဏာရှင်တွေ လုပ်ရပ်ဖြစ်ပါသည်။

အဓိက လှုပ်ရှားမူ

- ၁၉၇၂မှာ နိုင်ငံရေးဝင်လုပ်။
- ၁၉၇၄မှာ အထွေထွေအလုပ်သမားသပိတ်မှာ ဦးဆောင်တစ်ဦးအဖြစ် လှုပ်ရှားပါဝင်ခဲ့။
-  ၁၉၇၅ ဒီဇင်ဘာလ ၆ရက်နေ့မှာ ဒုတိယအကြိမ် အထွေထွေအလုပ်သမားသပိတ်မှာ မှာ ပါဝင်ခဲ့။
- ထိုင်းနယ်စပ်မှာ The Underground Student Union ‌ထောင်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံအတွက် လှုပ်ရှားခဲ့။
- စစ်အာဏာရှင်၏ Wanted List မှာ ပါဝင်လို့ ထိုင်းနယ်စပ်မှာ ၂/၃ မက ပြေးရ (ခိုလုံနေရ)

သူ့ရည်ရွယ်ချက်
- ဆလိုင်းတင်မောင်ဦးသည် လူ့အဖွဲ့အစည်းတွင်  ဖြစ်ပျက်နေသော မတရားမူများကို တွေ့ကြုံပြီးနောက် လူထုလှုပ်ရှားမူ့ကြီး စတင်ဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ဒီလို မတရားမူသည် စစ်အာဏာရှင်၏ စနစ်ဆိုးကြောင့် ဖြစ်သည်ဟု သူ ယုံကြည်သည်။ ဒါကြောင့် သူသည် တရားမျှတမူအတွက် စစ်အာဏာရှင် ဆန့်ကျင်လှုပ်ရှားမူတွေကို စတင်လာသည်။

သူထားခဲ့သော အမွှေအနှစ်

- သူမသေချင် မှာ ပြောသွားတာကတော့
            “မင်းတို့ ငါ ခနွကိုယ်ကိုသာ သတ်လို့ ရမယ်။ ငါ့ရဲ့ ယုံကြည်ချက်နဲ့ ရပ်တည်ချက်တွေကိုတော့ ဘယ်တော့မှ   သတ်လိုရမှာ မဟုတ်ဘူး။ မင်းတို့ စစ်ဘိနပ်အောက်မှာ ငါ ဘယ်တော့မှ ဒူးထောက်မှာ မဟုတ်ဘူးကွဦ” ဟူ၍ ဟစ်ကြွေးခဲ့ပါသည်။

- ၁၉၇၄ခုနှစ်မှာ Chin Literature and Culture Committee, Yangon ၏ အတွင်းရေးမူးဖြစ်လာပြီ “ဆလိုင်းနှင့် မိုင်” ဆိုသော ချင်း identity တစ်ခု တီတွင်ခဲ့။ ဒီ identity ယနေ့အထိ ချင်းလူမျိုးများအတွက် ဂုဏ်ယူစရာ အမွေအနှစ်ဖြစ်ပါသည်။
- Salai -Mai Movement ရဲ့ အဓိက ရည်ရွယ်ချက်ကတော့ ချင်း Identity ရှိဖို့ဖြစ်ပြီး၊ ချင်းလူမျိုးများသည် လူမျိုးတစ်မျိုးဖြစ်ကြောင့် ပြသဖို့ ဖြစ်ပါသည်။ ဒါသည် ချင်း Common Language ရှိရေး နဲ့အတူ သူ ရည်မှန်းနေသော အရာဖြစ်သည်။။

နောက်ဆုံးအချိန်

- သူရဲ့ ရပ်တည်မူကြောင့် သူသည် နေဝင်းနဲ့အပေါင်းအပါးများက ကြောက်ရွံပြီး သူကို အဆုံးစီရင်ခဲ့ကြပါသည်။

- သူမိသားစုဝင် ၆ဦးများကိုပါ ထောင်ဒဏ် ချခံရသည်။ သူတို့တွေအတွက် ထောင်ဝင်စာအနေဖြင့် စားစရာလေးများ ပေးပို့တဲ့သူတောင် မရှိခဲ့ပါ။ ကြိုပေးမခံရမီတရက်အလိုတွင် ထောင်ထဲတွင် သူမိခင်နဲ့ တွေ့ခွင့် ရှိပါသည်။ ဒါပေမယ့် ချစ်လှစွာသော သားလေးအတွက် သူမိခင်က နောက်ဆုံးအစားအစာလေးတောင် ကျွေးခွင့် မရရှာခဲ့ဘူး။ ဆလိုင်း တင်မောင်ဦးသည် သူကြောင့် အခက်အခဲ့ ကြုံနေရသော မိသားစုဝင်များကို မြင်တော့ မျက်ရည်ကျခဲ့သည်။

မိသားစုထံပေးပို့သောစာ
လူအဖြစ်  အသက်ရှင်ရာ ဤလောကကြီးတွင် အချစ်ဆုံးဖြစ်ကြသော
အပါး၊ အမေ၊အန်တီနှင့် ညီငယ် ညီမငယ်များ။
                အကိုကြီးရဲ့ ဒီဓာတ်ပုံကို ကြည့်တိုင်းကြည့်တိုင်း အားငယ်စိတ်တွေ၊ ဝမ်းနဲ့စိတ်တွေ
                မမွှေးကြပါနဲ့။ တရားမျှတမူ၊ လွှတ်လပ်မူနဲ့ လူသားပီသစွာ အသက်ရှင် နေထိုင်နိုင်မူတို့အတွက်
                လျှောက်လှမ်းနေတဲ့ အကိုကြီးဟာ ဘယ်တော့မှ ဒုကခမရောက် သက်မပျောက်ဘဲ
                သာယာလှပတဲ့ နေတနေ့မှာ ပျော်ရွင်စွာ ပြန်လည်ဆုံစည်းရမှာပါ။

___

ကိုးကား
အောင်ထူး။ ၂၀၁၁။ ဆလိုင်းကို တင်မောင်ဦး “မေ့လျော့နေခဲ့သော အာရှတိုက်၏ သူရဲ့ကောင်း”
The Chinland Post . 2013. “Salai Tin Maung Oo Tuanbia”.
Lungrawnpar. 2016 "Interview with Dr. Salai Lian Hmung Sakhong"

Read More

Four Cuts Strategy Timi cu Zei A si?

Ne Win le U Nu nih ram an serdan hi “one ethnicity, one language, one religion” timi “Miphun pakhat siding, Kawl holh hmannding, Kawl biaknak biakding” ti bantuk hram ah aa hlinhmi a si. Newin nih hi bantuk a chunmang tlin khawhnak ding ah 1962 ah Printers and Publishers Registration law le 1965 ah Censor law a ser[1]. Asullam cu a sermi phungphai ning in ca chuah duh ahcun anmah sin ah check ter kha ahau. National language policy ruang ah ca vialte cu Kawl ca in cawn a hung si, biaknak ah thleidannak a karh. Hi bantuk ruang ah Kawl a si lomi le Ne Win a duh lomi cu ram tang ah hriam an rak tlai. Sianghleirun siangngakchia tampi nih an hung zulh hna. An i tinhmi cu Newin uknak siloah, ralkap uknak kan hrawh lai ti kha arak si. Ne Win nih hriamtlai hna cu an cih hmih a rak duh hna ca ah “Four Cuts Strategy” arak hman. “Four Cuts” strategy hi Japan nih an rak hmanmi “three all” siloah, “sanko seisaku, (Kill all, burn all, destroy all) timi idea kha tampi an rak i lakmi a si[2]. Hi strategy hi nihin tiang ah ralkap nih an hmanmi a si tiah ruah a si ca ah Laica in a sining ṭlawmpal ka rak ṭial.

Four Cuts Strategy timi cu 1966s hrawng ah an rak hman pah cang nain ralkap tlaihtleng (doctrine) ah phungning in hman a rak si cu 1968 ah a rak si. Aa tinhmi cu atanglei bantuk in a si.

1.      Ramtang hriamtlai hna raawl peknak phih ding (To cut food supply to the insurgents)

2.      Khuami nih ramtang hriamtlai phaisa bawmhnak phihding (To cut protection money from villager to the insurgents)

3.       Mipi le ramtang hriamtlai pehtlaihnak chah dih ding (To cut contacts between people and the insurgents)

4.      Mipi kha ramtang hriamtlai lu tan ter ding (To make people cut off the insurgent’s head[3]
 

Four Cuts Strategy Ruang ah Atak Ah Zeidah Acang?

Four Cuts strategy nih teinak a hmuhmi lak ah a nganbik tiah ruahmi pahnih cu Myanmar ram i hriamtlai nganbik a rak simi KNU cu Irrawaddy ramṭhen in an rak ṭhawl khawhnak le, 1970s ah Shan ram Yoma tlang i hriamtlai arak ṭhawng ngaimi le Tuluk nih a rak dirkamh ngaimi Communist Party of Burma an rak teinak hna hi a si. Hi strategy ṭih a nunnak bal cu hramtlai teinak ding ah mipi a hmanmi hna hi an si. Cheukhat hmunhma ahcun hriamtlai bawmtu tiah an ruahmi khuami kha a si tak he tak lo he thah an rak i huah. An khua tiang mei in an rak duahpiak han. Data char in chim ahcun:

Shan ram ah 1996 in 1998 karlak kum hnih chung te ah khuate 1,400 an rak hrawh i, rammi 300,000 leng cu um hmun thar an rak kawl[4]. 2005 lio ah, Karen khuate zong ah four cuts strategy cu fiang te in hman a si, arak lang. Khua te tampi cu ralkap nih nan umnak i thial u, an rak ti hna. KNU kha rawl, phaisa, minung, pehtlaihnak an tuah sual hna lai ti an phan ca ah a rak si. Cu kong he pehtlai in Myanmar le Thailand ramri ah khua asami kum 28 a simi Karen pa nih atanglei bantuk in arak si chim.

"Ralkap buu hnih kan khua ah an rak phan. A voihnihnak arak phanmi Lt. So Myint Aw nih a ka chimmi cu, " Acunglei nih khuate kahnak nawl a kan pek" ti, a si. Hi bantuk ruang ah ramri ah ka rak tli.

1970 zong ah Papun district ah "four cuts" cu rak hman a si i, 50,000 leng mipi cu an ral zam. Karen ram zong ah 1996 kumkhat lawng bak ah rammi 9,000 cu "four cuts strategy " ruang ah an rak zam[5]. Cun, Rohingya kong zong ahhin four cuts strategy hi an rak hman ve fawn. "Four Cuts Strategy” hi ralkap nih guerilla (Pyuk kya) ton khawh a si tiah an ruahnak hmun le hma kip ah an hman bikmi strategy pakhat a si.

 

Biadonghnak

Hi strategy a chuah tu hi Ne Win timi, Aung San te he Japan ram ah raltuk a rak cawng ve mi 30 comrades chungtel a si. Hi strategy i a idea ahhin Japan i “kill all, burn all, destroy all” he aa khat. A muru in chim ahcun ralkap nih an pennak or an duhmi phung a chuah khawh nakhnga zawnruahnak um lo in an hmanmi strategy kha a si. Kum 2016 hrawng tiang Kachin ram ah hi strategy hi an rak hman ca ah mipi tampi an rak tem, ral an zam, an rak thi. Mah hi ralkap tlaihtleng hi tutan buainak zong hi an hman tiah political expert pawl nih an ruah. Cu ruang ah hi capar ahcun MAH nih a hman khawhmi strategy or ralkap nih an hman tawnmi strategy kha i ralrin khawh nakhnga ah ka rak ṭial.

---

[1] Lian H Sakhong “The Dynamics of Sixty Years of Ethnic Armed Conflict in Burma” p. 16

[2] Donald Seekin. “Burma and Japan since 1940: From Co-Prosperity to Quiet Dialogue”.

[3] (Maung Maung Myoe, 2009:26)

[4] Stella Naw. Asia Times. 2017. "Four Cuts Strategy deepens Myanmar's war wounds."

[5] Human Rights Watch. June 2005 Vol.17,No.4(C). "They Came and Destroyed Our Village Again" The Plight of Internally Dispalced Persons in Kachin"

 

Read More