Ne Win le U Nu nih ram an serdan hi “one ethnicity, one language, one religion”
timi “Miphun pakhat siding, Kawl holh hmannding, Kawl biaknak biakding” ti bantuk hram ah aa hlinhmi a
si. Newin nih hi bantuk a chunmang tlin khawhnak ding ah 1962 ah Printers and Publishers
Registration law le 1965 ah Censor law a ser[1]. Asullam
cu a sermi phungphai ning in ca chuah duh ahcun anmah sin ah check ter kha ahau.
National language policy ruang ah ca vialte cu Kawl ca in cawn a hung si,
biaknak ah thleidannak a karh. Hi bantuk ruang ah Kawl a si lomi le Ne Win a
duh lomi cu ram tang ah hriam an rak tlai. Sianghleirun siangngakchia tampi nih
an hung zulh hna. An i tinhmi cu Newin uknak siloah, ralkap uknak kan hrawh lai
ti kha arak si. Ne Win nih hriamtlai hna cu an cih hmih a rak duh hna ca ah “Four
Cuts Strategy” arak hman.
“Four Cuts” strategy
hi Japan nih an rak hmanmi “three all” siloah, “sanko seisaku, (Kill all,
burn all, destroy all) timi idea kha tampi an rak i lakmi a si[2]. Hi
strategy hi nihin tiang ah ralkap nih an hmanmi a si tiah ruah a si ca ah Laica
in a sining ṭlawmpal ka rak ṭial.
Four Cuts Strategy timi cu 1966s
hrawng ah an rak hman pah cang nain ralkap tlaihtleng (doctrine) ah phungning
in hman a rak si cu 1968 ah a rak si. Aa tinhmi cu atanglei bantuk in a si.
1. Ramtang hriamtlai hna raawl peknak phih
ding (To cut food supply to the insurgents)
2. Khuami nih ramtang hriamtlai phaisa
bawmhnak phihding (To cut protection money from villager to the insurgents)
3. Mipi le ramtang hriamtlai pehtlaihnak chah dih
ding (To cut contacts between people and the insurgents)
4. Mipi kha ramtang hriamtlai lu tan ter ding
(To make people cut off the insurgent’s head[3]
Four Cuts Strategy
Ruang ah Atak Ah Zeidah Acang?
Four Cuts strategy nih teinak
a hmuhmi lak ah a nganbik tiah ruahmi pahnih cu Myanmar ram i hriamtlai nganbik
a rak simi KNU cu Irrawaddy ramṭhen in an rak ṭhawl khawhnak le, 1970s ah Shan
ram Yoma tlang i hriamtlai arak ṭhawng ngaimi le Tuluk nih a rak dirkamh ngaimi
Communist Party of Burma an rak teinak hna hi a si. Hi strategy ṭih a
nunnak bal cu hramtlai teinak ding ah mipi a hmanmi hna hi an si. Cheukhat
hmunhma ahcun hriamtlai bawmtu tiah an ruahmi khuami kha a si tak he tak lo he thah
an rak i huah. An khua tiang mei in an rak duahpiak han. Data char in chim
ahcun:
Shan ram ah 1996 in 1998 karlak kum hnih
chung te ah khuate 1,400 an rak hrawh i, rammi 300,000 leng cu um hmun thar an
rak kawl[4]. 2005
lio ah, Karen khuate zong ah four cuts strategy cu fiang te in hman a si, arak lang. Khua
te tampi cu ralkap nih nan umnak i thial u, an rak
ti hna. KNU kha rawl, phaisa, minung, pehtlaihnak an tuah sual hna lai ti an
phan ca ah a rak si. Cu kong he pehtlai in Myanmar le Thailand ramri ah khua
asami kum 28 a simi Karen pa nih
atanglei bantuk in arak si chim.
"Ralkap buu hnih kan khua ah an rak
phan. A voihnihnak arak phanmi Lt. So Myint Aw nih a ka chimmi cu, " Acunglei
nih khuate kahnak nawl a kan pek" ti, a si. Hi bantuk ruang ah ramri ah ka
rak tli.
1970 zong ah Papun district ah "four
cuts" cu rak hman a si i, 50,000 leng mipi cu an ral zam. Karen ram zong
ah 1996 kumkhat lawng bak ah rammi 9,000 cu "four cuts strategy "
ruang ah an rak zam[5].
Cun, Rohingya kong zong ahhin four cuts strategy hi an rak hman ve fawn. "Four Cuts Strategy” hi ralkap
nih guerilla (Pyuk kya) ton khawh a si tiah an ruahnak hmun le hma kip ah an
hman bikmi strategy pakhat a si.
Biadonghnak
Hi strategy
a chuah tu hi Ne Win timi, Aung San te he Japan ram ah raltuk a rak cawng ve mi
30 comrades chungtel a si. Hi strategy i a idea ahhin Japan i “kill all, burn
all, destroy all” he aa khat. A muru in chim ahcun ralkap nih an pennak or
an duhmi phung a chuah khawh nakhnga zawnruahnak um lo in an hmanmi strategy kha a si.
Kum 2016 hrawng tiang Kachin ram ah hi strategy hi an rak hman ca ah mipi tampi an rak
tem, ral an zam, an rak thi. Mah hi ralkap tlaihtleng hi tutan buainak
zong hi an hman tiah political expert pawl nih an ruah. Cu ruang ah hi capar
ahcun MAH nih a hman khawhmi strategy or ralkap nih an hman tawnmi strategy kha i
ralrin khawh nakhnga ah ka rak ṭial.
[1]
Lian H Sakhong “The Dynamics of Sixty Years of Ethnic Armed Conflict in Burma”
p. 16
[2]
Donald Seekin. “Burma and Japan since 1940: From Co-Prosperity to Quiet
Dialogue”.
[3]
(Maung Maung Myoe, 2009:26)
[4]
Stella Naw. Asia Times. 2017. "Four Cuts Strategy deepens Myanmar's war wounds."
[5]
Human Rights Watch. June 2005
Vol.17,No.4(C). "They Came and Destroyed Our Village Again" The
Plight of Internally Dispalced Persons in Kachin"
0 comments:
Post a Comment