Empower, Engage and Inspire

Nation Building Kong Iruah Tinak

Nation building le state building hi aa lo ngaimi le cawh a foi ngaimi an si. Nation building timi cu holh le ca tuanbia le biaknak ah zapi ihrawmmi si lo ah zaran ihrawmmi “common identity” siloah “national identity”...

၂၂ကြိမ်မြောက် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ လွတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲကို လေ့လာခြင်း

၂၀၂၄ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၀ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်သော တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ၂၂ကြိမ်မြောက် လွတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အပြတ်အသတ်အနိုင်ရရှိကြောင်း သတင်းတက်လာပါသည်။ ဤရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲပေးနှုန်းသည် ၆၇% ရှိရာ ၁၉၉၂ နောက်ပိုင်း.....

ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၏ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအကြောင်း လေ့လာခြင်း

ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံသည် ‌ရှေ့ယခင်သမိုင်းတွင် မဟာမိတ်များ စုဖွဲ့နေထိုင်တဲ့စနစ်ဖြစ်သော ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း (Confederation)စနစ်ကို အသုံးပြုသော နိုင်ငံတော် ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုစနစ်မှတစ်ဆင့် ၁၈၄၈ခုနှစ်တွင်.....

စစ်ကောင်စီ ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကျိုးဖြစ်နိုင်မလား?

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဗြိတိသျှမသိမ်းပိုက်မီ သမိုင်းနဲ့ ပက်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသားများအကြား အမြင်မတူညီမူ့ များစွာ ရှိသော်လည်း ယနေ့မြန်မာနိုင်ငံတော်သည် ၁၉၄၇ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုသော ပင်လုံစာချုပ်မှ ဆင်းသက်လာသည်ကိုမူ အများစုက.....

Benedict Anderson tialmi "Imagined Communities" Cauk Review

Nationalism kongkau zoh tikah ahram ngaingai a um lo. Soviet Union te pawl hi Communism silaoh Socialism pawl defend an rak duh ruang ah ral an tho i, Germany (1953), Hungary (1956), Czechslovakia (1968), le Afaghanistan (1980) ram pawl hriamnam hmang in an.....

Sunday, December 26, 2021

S.Korea Sianginn Kainak ca ah Herhmi le Sawkning Cang"

 "S.Korea Sianginn Kainak ca ah Herhmi le Sawkning Cang" South Korea cu vawleicung a rumbik ram 20 (G20) chungtal pakhat a si. 1953 hrawng ahcun vawleicung ram sifakbik cazin ah a rak um. GDP per capita hi $67 lawng arak si. Hi lio S.Korea mi phaisa lut chuak cu hi lio Africa ram Somalia rammi nakin arak tlawm deuh. Cucu a luancia kum 60 hrawng i a rak cangmi thil a rak si[i]. Sihmansehlaw, nihin ahcun S.Korea cu vawleicung sipuazi ṭhabik ram 11 nak a hung si (World Bank). Hi ti an ṭhancho cu 1980 in aa thawk i nihin tiang a si. S.Korea ram cu a ṭhancho ca ah ram tampi in mifim, mirum, cathiam, rian ṭuantu, siangngakchia,tbk,.. phun tampi nih S.Korea ah hmunhma an khuar cio hna. Cu lak ah Myanmar rammi cheukhat cu S.Korea ah rianṭuan, sianginn kai ti bantuk dirhmun in um a si ve. S.Korea ah Myanmar Siangngakchia milu hi nikhat hnu nikhat karh chin lengmang. Cucu S.Korea le Myanmar ram pehtlaihnak a thanchomi theitlai a si. Cu bantuk in Laimi zong S.Korea ram ah fim cawngmi kan karh khawhnak hnga S.Korea ah ca cawn khawhnak ca ah aherhmi: S.Korea sianghleirun soknak ah a herhmi, Sianginn nih cohlan hnu tuah ahaumi, Siangngakchia Visa sokning le Ca Cawnning ti bantuk phun li ka langhter lai.

 

Siangngakchia pawl degree lakning

   S.Korea Sianghleirun hi phunthum: S.Korea ah a tlangpi in Sianghleirun hi phunthum in an ṭhen. Phundang in cun Top 1, 2 le 3 tiah an ṭhen. Top 1 level in an chiahmi cu S.Korea i a ttha ngaingai mi sianghleirun pawl an si i, Top 2 level ahcun ram pumpi sianghleirun dirhmun (ranking) i 20 in 50 tiang tluk a si. Top 3 level chiahmi cu khua te sianghleirun timi a si. Cucu phundang in cun ram pumpi sianghleirun dirhmun (ranking) 50 in a cunglei pawl an si. Top 1 chung lut sianghlei run hi ram chung i athabik sianghleirun 20 an si ca ah an man a fak. A bik in khuapi ah an um. S.Korea cun cozah sianghleirun, mibuu or mi pakhatkhat nih ngeihmi sianghleirun ti sianghleirun hi phun hnih a um. Nihin i S.Korea i a ṭha bik sianghleirun cu Seoul National University a si. Cu sianginn cu vawleicung sianghleirun tha dirhmun (ranking) 63nak asi[ii] .

 

I. S.Korea Sianginn Soknak Aherhmi

   S.Korea sianginn kainak ah aherhmi hi chim tikah a cung i ka langhtermi top 1, top 2 , top 3 timi cung ah aa hngat. Biana ah, Top 1 level in a ummi sianghleirun sok duh ahcun Mirang ca siseh, Korea ca siseh thiam ngaingai aherh. IELTS, TOEFL, TOPIK[1] (Korea ca thiamnak), ti bantuk thiam hrimhirm ahau.

  1. Master in a cunglei kainak ah mah le ram cozah nih phung ning in ruahmi sianginn in bachelor’s degree a lami a si lai Cucu bachelor’s degree cu Korea tanzung nih a cohlanmi a si ahau.
  2. Sok hlan ah tanzung nih a cohlanmi a sinak "Embassy Seal" cu degree mirang ca in notary tuahmi cung ah cumh ahau.
  3. Sianginn kainak ca ah phaisa ka ngei ko tiah phaisa a tlawmbik $ 25,000 (Ting 250 leng) langhter chih a hau. Cucu mah min le hringtu pa min in a ummi a si ahau.
  4. A ngandammi sinak langhternak zong a herh ve. Cucu thi i sit timi kha a si.
  5. Mirang ca in notary tuah ahau. (Inn chungkhar min, Degree cathlap_ Graduate certificate (Embassy seal), Sianghleirun i hmuhmi marks (Undergraduate sokmi ca ahcun school record).
  6. Passport cu atlawmbik thla 6 cung a nungmi a si lai.
  7. Hmanthlak fate pahnih le Sianginn soknak ca. Hi bantuk hna hi an herh. Atlangbik in thil ri kiah ning hi aa thleng lengmang ca ah a dik zungzal timi a um lo. Cozah pakhat a kai i, a policy a thlen tikah hi bantuk tiang aa thlengmi zong a um len.
Incheon National University
Incheon National University

   Top 2 sianginn phun ahcun Mirang ca thiamnak (IELTS, TOEFL, tbk,) ngeih lo zong ah TOPIK timi Korea ca thiamnak let hmat ngeih ahcun kai khawh a si. TOPIK level 4 in a cunglei ngeih lawng ah Top 2 sianghleirun phun cu kai khawh a si. Korea ca in ca tam deuh cawn a si. TOPIK level 4 in a cunglei a hmuhmi ramdang mi cu scholarship pek an si. Sianginn nih an khiahning aa dang cio ve. Cu ti'n TOPIK zoh in scholarship pek cu luhkaa semester ca lawng a si. Adang aherhmi cu Top 1 he aa khat dih. Top 3 sianginn hi a kai foi bik. Mirang ca le Korea ca thiamnak let hmat ngeih lo zong ah kai khawh asi. TOPIK e, TOEFL e, ti a um lem lo. Cawnding mi he pehtlai in thiamnak lawng zoh a si ve. Korea ca a thiam pah, mirang ca a thiam pah ti menmen in kai khawh a si. Adang a herhmi cu Top 1 sianginn phun hna he aa khat dih[iii]. Sianginn sok tikah a sokning he pehtlai in sianginn nih an website kip ah an tar dih lai. Sok caan siseh, khar caan siseh, sianginn man siseh, scholarship pekning siseh, tampi an tar lai. Cu lawng si lo in S.Korea fim cawnnak lei zung nih an tuahmi website pahnih zong ah zoh khawh a si. Cu website pahnih cu:

1. https://www.studyinkorea.go.kr/en/main.do

2. http://www.uwayapply.com/ 

(You can click and apply)

 

II. Sianginn Nih Cohlan Hnu ah Tuahding

   Sianginn in kan in cohlan e, tiah thawngṭha a rat bakin sianginn nih an in kuatmi ca zul in aherhmi cawlcangh kha thil ttha bik a si. Sianginn tam deuh cu cohlannak ca lawng kuat a si. Online in sok ahcun "cohlannak cathlap le visa luh tikah aherhmi cohlanmi sinak hmelchunhnak" arak phan ko lai. Hawikom pakhatkhat fial in sok ahcun hawikom sin in mail in maw, mitlung kal in maw, EMS in maw cakuat hngah kha a si ko. Sianginn kuatmi document a fian lo sual ahcun Korea tanzung ah herhhai, hngalh awk tete va hal khawh a si thiamthiam. Tanzung a siloah, a hngalmi sin va hal kha thil ttha bik a si. A ruang cu visa cu zumh awk tlak document a um lawng ah pek a si. Sianginn nih cohlannak nih visa a hmuh ter lo.

 

Kyunghee University

III. VISA Soknak ca aherhmi cu atanglei bantuk hi an si.

  1. Visa soknak ca (Tanzung ah lak a si)
  2. Sianginn nih cohlannak ca
  3. Phaisa ngeihmi (show money) $ 2500 cung. Hringtu pa le visa soktu min lawng in a si lai. Phaisa a lut chuak a hman lai.
  4.  Sianginn Aung lahmat, Marks le Degree cathlap. Notary tuah ahau.
  5.  Myanmar foreign ministry zung in ca (Lungtlin pinak): Mah ca hi kum 2017 hnu in ahau chommi a si.
  6. US phaisa 60 (Aa thleng lengmang).
  7.  Passport (thla 6 leng nungmi)
  8.  Hmanthlak pa 1
  9. Hmatpungtin meih-tu,tbk,..

#Visa sokning hi aa thleng lengmang bantuk in visa soknak ca ah herhmi ducument zong hi thlen lengmang a si ve. Cucaah, Visa sok duh ahcun visa soknak ca lak pah ah pekmi sokning cang tete kha tha te in zoh in zulh ahau. Visa soknak ca ah aherh tiah timi tlin ko ahcun visa cu hmuh a si ko. Visa sok ningcang zong Korea Embassy ah hal khawh thiamthiam a si[iv][v] .

IV. S.Korea Ca Cawnning

   Korea ca cawn dan cu ahram thawk in degree hmuh tiang 6-3-3-4 a si. Primary cu kum 6 kai a si. Middle School le High School cu kum 3 veve. Undergraduate Education (Sianghleirun) kum 4, master’s degree ca ah kum 2, Doctoral Degree ca ah kum 3 ti'n an ca cawnning a si. S.Korea ca cawn dan hi by heart system le thinking system an fonh. Ca tampi hi byheart awk a tampi bantuk in mah ruahnak aherhmi atampi ve. Western lei deuh nih rak hmanmi "Thinking system" le Asia lei deuh nih rak hmanmi "Byheart system" kha an fonh ca ah vawleicung ah chikkhat te ah fimnak lei an kai hi a si e, tiah mifim tampi nih an ti. Sianghleirun ah camipuai nih lai a rel dih lo. Camipuai cu siangngakchia nih a hmuhding mark chung in 30% - 40% tiang lawng a si. Sianginn tha te in kai, Hawikom chawnh thiam, Ca cawng ṭi hna he cawnmi kong i ruahnak, mi hmai chuah tik i chim khawhmi, Presentation, Paper tuahmi, homework fel te in tuahmi ti bantuk in mark pek a si. Cucaah, mark tha timi hi ca zong athiam i, umtu hoiher, biachim, fel,tbk,.. a tlinhmi an si. Camipuai ah cawn ning in phit ahcun mark tam an pe duh lo. Mah te in tuak khawhnak a langmi answer kha saya/ma te nih an uar ngaingaimi a si. A sangbik mark 100-95 hi A+, 95-90 hi A, 90-85 hi B+,tbk,.. in a dotdot te in then a si ve. Sianghleirun ah kumkhatnak le kum hnihnak tbk,.. kha then in adang te in kai a si lo. Subject i khah ko ahcun kumkhatnak a si zong ah, kum hnihnak si zong ah cawn ṭi a si. Cucu ti hin a fiang deuh men lai. Department pakhat nih tutan semester cu subject 50 kan chimh lai an timi chung ah duhmi paoh thim khawh a si. Cu thimmi ning in credit rel a si. Degree hmuhnak ca ah credit a tlin tik ah degree pek ve a si. Cu credit cu kum li chung ah a tlin hrimhrim ahau.

   Acung i ca ka tial duhnak cu Laimi tampi nih S.Korea ram ah sianginn kai kan duh cio kho men. Cu ti kan duh ahcun zei bantuk sianginn ka kai ah a that hnga? ti kha tuak ahau cang lai. Cu bantuk tuak khawhnak ca ah hi ca hi bawmtu a si kho hnga maw timi ruahchannak he ka tialmi a si. A sokning cang, a kaining cang, an ca cawnning te hna ka telh chihnak cu sok a duhmi nih amah te in aa sok khawh nakhnga saduhthat a si. Aruang cu mah te tuah thiam lo ahcun phaisa pek in mi fial ahauh lai ca ah a si. S.Korea cu ca an cawng, an i zuam ruang ah an ṭhangcho. Kum 1954 hrawng ah vawleicung sifakbik lei an si. Kum 60 a rauh tik nihin ahcun vawleicung a rummi lei an phan. Cucu human resource ruang ah a si. Human resource lak ah a biapibik cu fimnak le cawnnak karhter kha asi. Cu bantuk in Chin ram le Chin miphun ṭhanchonak ca ah fimnak le cawnnak hi mino siseh, nule pa siseh, kan dihlak in kan tanpi ahcun kan ṭhancho hrimhirm lai ti hi a fiang tukmi a si.



[1] TOPIK timi cu Korea ca thiamnak camipuai a si i, S.Korea cozah nih tuahmi a si. S.Korea ramchung le ramleng ah tuah a si. Myanmar ram zong ah kum fatin a ummi camipuai a si. Tial (Writing), Ngeih (Lisenting), Rel (Reading) ti'n phit a si. Ramleng ahcun Tanzung hruainak in hi camipuai cu tuah a si. TOPIK cu phun hnih a um, TOPIK 1 ahcun TOPIK level 1 le level 2 kha a si i, TOPIK level 2 ahcun TOPIK level 2 in 6 tiang a si. TOPIK level 6 hi a sangbik level a si. TOPIK cu marks 300 ca ah phit a si.

Cherhchan

I https://thegroundtruthproject.org/south-korea-became-g20-power/

[ii] https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/seoul-national university

[iii] https://www.studyinkorea.go.kr/en/overseas_info/allnew_noteforAdmission.do

[iv] https://www.studyinkorea.go.kr/en/overseas_info/allnew_visaApplication.do

[v] http://overseas.mofa.go.kr/mm-my/wpge/m_2066/contents.d

 

Share:

Sunday, November 21, 2021

Aa Phundangmi 2021 Dothlennak, Rammi Ca Ruahchannak - III

Min Aung Hlaing nih 2020 November 8 thimnak ah NLD nih thimfung an fir tiah a puh ruang i a chuakmi uknak chuhnak cu hlawhtlin lo in a um i, thlapa thla 9 leng ram a buai cang. Hi thla 9 chung ah sang 14 rammi cu bawmh hau dirhmun an phan i, sang 6.4 rammi cu ei awk an ngei ti lo. Sang 1.2 rammi cu umnak hmun inn ngei lo i, tlik le zaam in nganfahnak an tuar__ ram lak ah a zaammi zong an um tiah NUG biachimnak nawl ngeihtu Chin miphun Dr. Sa Sa nih DVB ah a chim. A him deuhmi khuapi zong ah rallokap pawl cu chun he zaan he mi tlaihding an kawl, mi sual lo an tlaih hna lengmang ruang ah mipi cheukhat cu an tuahṭuanmi dawr te hmanh hung ngam lo in, an i thup. Zaan a chuah tikah ralokap pawl cu zu an ding, sa an ei. Meithal an thlah thlulh thelh lengmang ruang ah Myanmar ram i, Min Aung Hlaing uknak chuh timh hnu thla 9 dirhmun cu ralhrang nih a luh hnawhmi ram bantuk dirhmun bantuk a si cang. Aluancia caan  ah  Aa Phundangmi 2021 Dothlennak, Rammi Ca Ruahchannak - II ka ṭial cang i, hikaa ah rel khawh rak i zuam te u. Tutan capar III ahcun November zarhthum i a cangmi thil tawi tete news update style in ka rak ṭial lai.


Rallokap Pawl nih NUG kha Ralhrang tin Ramdang Sin Cakuat 

Mah hi thil a can hi zarh hnih fai a lonh cang. Mi tampi an lau i, a si tak hnga maw tiah theih an duh. Rallokap nih an tuahmi cu NUG nih PDF kha rammi cheukhat thahnak nawl a pek hna. Thahding min cazin chung ah a sual lomi zong an um. Hihi ralhrang cawlcanghnak a si. Ramdang tampi nih nan theih aherh tiah Yangon i a ummi ramdang Embassy kip ah ca an kuat hna. Thahding min cazin an lakmi bal ho te an si tiah fiang te in theih ahar. Nain, Federal Journal nih a ṭialnak ah Myanmar ram i, peace process kong ah bochan ngaimi Min Zaw Oo le Hla Mawng Shwe te pawl an i tel tiah a ṭial. Rallokap nih hi ca in an i timhmi cu ramdang nih NUG cohlanning le bawmhnak power niamter i, NUG, CRPH le PDF kha ralhrang tiah cohlan ding khi a si. Hi ca kong he pehtlai in NUG lei nih cun lih le hrawkhrol puahchom ca a si. Min cazin an tuahmi zong sullam a ngei lo a si. NUG cu mipi ca rian a ṭuanmi mipi cozah a si. Ralhrang bantuk in mipi a thatding kan si lo tiah an chim.


NUCC nih Thawngthanh le Rallokap

NUCC nih ahmasabik press conference cu November 16 ah online in an tuah. Suimilaam 3 tluk a sau, NUG an i tel, Duh lonak a langhtertu hruaitu upa, le adangdang an i tel hna. A tlangpi in an chimmi lakah fiang ngai in hmuh khawhmi cu "2008 Phunghram ah kir bak lo" kha aa tel fawn. Cucu Min Ko Naing nih fiang te in a chim. Federal phung suai a simi mipi theihter a si te lai ti le tlangcung hriamtlai phu 8 le NUG rianṭuan ṭi a sinak te hna aa tel chih. EAOs phu 8 he rian ṭuanti a simi cu Myanmar ram tuanbia ah thlennak pakhat ngaingai a si ti hmuh khawh a si. Hi phu 8 cu hote an si tiah an fianh lo nain an cawlcanghning zoh tikah NCA min a thumi PPST chung lawng si lo in NCA min a thu lomi FPNCC chungtel 7 le KNPP chung zong in an i tel ti ruahdamh khawh a si. Hi press conference an tuah tlawmpal ah Min Ko Naing cu RFA nih twitter ah NUCC thawngthanh kong an ṭialmi news tang ah rallokap kuttang ah rian a ṭuanmi Ministry of Foreign Affair i Protocol Department ah bawi pakhat a simi, Ahlan rallokap cozah i, Secretary -2 arak simi Bohmu Tin Oo i a fapa Zaw Tun Too tlerhnak ca a ṭial.

Min Ko Naing, dawtnak he ruahnak kan pek. Zei hmanh a can hlan te ahhin rethei in rian ṭuan len lo in dai te in i dinding ruahnak kan pek. Anaih bik zarhkhat hlan ah atu thil vialte hi aa lim dih te lai. Na ca ah thla kan campiak. Ahnubik vawleicung na khualtlawnnak a dih hlan ah nang le kei Myanmar ram ah i ton ta ding kaa ruahchan." a ti.


Tlaih le Thahmi Min Cazin Chuah

Rallakap nih Rangon ah NUG nih an i bochan ngaimi NLD MP hlun Phyu Zeyar Taw an tlaih. November zarthumnak chung ah PDF a simi tlaih le thah a tongmi rammi (PDF) 40 fai an si i, NUG lei in PDF nih rallokap an thahmi milu zong 40 hrawng a si ve. Fiang deuh vun chim ahcun Sagaing ram ah an thahmi a tambik. Aa phundang ngaimi cu NUG nih rallkap minung 3 kan tlaih tiah thawng an thanhmi hi a si. EAOs hmunhma zong ah rallokap le rammi i tuknak cu a um len rih. CNA ralkap Salai Khua Tin Thang zong nih ram le miphun ca ah a nunnak a pek ve. Myanmar ram politics kong a rak kherhhlai lengmangtu Igor Blazevic nih cazin a chuahmi uknak lak in nihin tiang ah rallokap milu 3,959 an thi cang ti a si. September thla in mi a thimi cu an hung karh ṭhan duahmah i October thla dongh le November thla cheu kar in i kah dohnak in a thimi cu 1,351 leng an si, ti a si.

Biatlang komhnak

Atlangpi in kan zoh tikah NUCC nih NUG a rak dirh in siseh, nihin tiang EAOs he an i chawnhbiaknak ah duhsah te in an rian hma tampi  acunglei ah a kal timi hmuh khawh a si. NUG cu mipi cozah tiah ti an si nain an rian ṭuanning hi zeitluk in cozah rian a ṭuan khawh timi cung ah tampi mipi biakhiahnak cu a um te lai. NUG nih an dirhmi PDF cu nikhat hnu nikhat an ṭhawng deuh i, rallokap ca zong ah ṭihnung ngai a si ko timi cu Zaw Min Thun le BBC interviews ah tam ngai a lang. Zaw Min Thun nih, "Ral kan thah tikah mipi nih khuami an thah tiah an kan ti," timi bia a hmaan. Hi nih a langhtermi cu rallokap nih ral le ral lo i hliah hi an i har tuk timi a si. Tuanbia ahcun hi bantuk ral hliah khawh lo ruang ahhin khua meiduah ti pawl hi an rak hmanmi a si. Nihin tiang ah SAC cu mipi cozah ding cu chim lo, an ṭih ngaimi le an zam takmi ralhrang bantuk an si cang. A karlak Tedim Chinnu tlaihhremnak case ti bantuk a hung chuak i, an sining ṭial (rallokap color) te fiang ko in a lang chin duahmah. Cu ruang ah rallokap a dohtu an hung karh duahmah. Local defense force pawl le EAOs pawl an i ready pah cang fawn. Kawl khuate ahcun PDF ral a teimi cu khuami nih conglomhnak he an donmi zong video tete ah a lang len. International ahcun ahlan zarh hnih nakin a ṭhangchomi a um lem rih lo. Hi nih alanghtermi cu 2021 dothlennak cu aa phundangmi a si i, kan ca ah ruahchannak tampi a um timi hi a si. Mipi tam deuh kan i tel ah, kan ṭhawng deuh lai i, kan tei lai.


21/11/2021 
(Sunday)

Share:

Sunday, November 14, 2021

Aa Phundangmi 2021 Dothlennak, Rammi Ca Ruahchannak- II

Capar tawi te in ka rak ṭial. FB ka hawile nan dihlak in Bawipa nih thluachuah in pe cio ko hna seh. Tutan ka ṭialmi cu NUG i, a ṭhawnning le Myanmar ram tuanbia i amah bantuk rallokap cozah a dohmi an rak um bal lonak le NUG-Ministry of Defense le NUG- Ministry of Foreign Affair kong tlawmte a si. A tawi te in ka ṭial ca ah a dihlak in nan rel khawhding kaa ruahchan.

NUG hruaitu cheukhat

Rallokap a domi cozah sermi lakah NUG hi a ngan i, a ṭhawngbik a si timi hi National Coalition Government of the Union of Burma (NCGUB) hruaitu hlun pakhat nih arak chim bal. National Coalition Government of the Union of Burma (NCGUB) timi cu 1990 ah Rockville, Maryland, United State hramh bunh in an rak dirhmi a si, ti a si. Phundang in, 1990 lio i rallokap nih thimnak teitu NLD sinah  uknak nawl pek duh lo ruang i a chuak buainak nih a hrinmi rallokap a dohtu cozah ti khawh a si, Prime Minister ah Dr.Sein Win arak si. US nih zung hunmi cu a theipi hna. Asia ram ah Timor Leste ram lawng nih an rak cohlanmi arak si. Norway ti bantuk he pethlainak ṭha an rak ngei ko nain zung ngaingai an rak ong kho lo. Ministry pa 10 arak um. Liberated area in an rak cawlcang ve len nain, a phi chuak ngai a um lo hnu 2012 September 12 ah arak thi.

NUG cu 2021 April 16 ah rak dirhmi a cozah buu a si. Achung innkaa vun luh tikah hmuh khawhmi cu tlangcungmi tampi an i telnak, tlangcung hriamtlai thlahmi kusale an i telnak, le ram tampi nih cohlanmi an sinak, International Communities an dirh kamhnak, ASEAN, UN, ti bantuk lawng si lo in ramchung mipi nih an dirpi ning zoh tikah NCGUB he cun an rak i tlau ngaingai. Cucu a um bal lomi a si. Fiang deuh in kan hun bih hmanh lai. NUG nih (nihin tiang ah) Ministry 17 a ngei, CRPH le NUG zungpi he cun 19 kan ti lai. NUG nih zoom in ahmasabik press conference a tuah lio ah "NUG cu rammi 91% nih cohlanmi kan si" arak ti bal. 

1. Ministry of Defense hruainak in NUG nih tlangcung hriamtlai EAOs hna he Central Command and Coordination Committee/C3C) cu kan dirh tiah NUG- Ministry of Defense chungtel pakhat Oct 28, 2021 ah Myanmar Now sinah a rak chim. C3C ahhin tlangcung hriamtlai lawng si lo in NUG nih a dirhmi PDF siseh, Tlangcung ram ah a ummi CDF te pawl zong an i tel i, mi tampi an i tel khawhding kan i zuam chin lai ti a si. Ramchung thil a umning vun zoh tikah PDF an ṭhawng ve ning le an ral a ṭhatning hmuh khawh a si. Nifatin rallokap cu an thah hna leng ah rallokap uknak mechanism rian a ṭuan khawh lonak hnga rallokap bawmtu le mipi zuartu timi "dalan" pawl cu an ṭhio duahmah__ news ah hmuh khawh an si. Cun, Lai meithal te in ral a domi CDF hi khuaruah in aral a ṭhami Chin mi nih dirhmi an si. Mindat CDF hoi hna cu May thla thok te in nihin tiang rallokap an dirh onh khawh. An khua le an ram a hme nain, an lungthin cu vawlei pumpi tia in a ngan i, a ṭhawng. Hi nih a langhtermi cu Mipi nih zeiṭluk in dah dinfelnak le federal democracy kan duh timi hi a si. Kumkhat si deng cang hmanh sehlaw, MAH nih uknak a la kho bak rih lomi hmuh khawh a si. Ramkhel thiamsang pawl nih an chimmi cu Local defense force (PDF/CDF) bantuk hi rallokap nih a ton bal lomi ral an si. An ṭhawng chin duahmah tikah rallokap ca ah a fakbik harnak a pe kho tu, an si lai. Rallokap nih kum 70 leng a rak tonmi cu tlangcung hriamtlai sawhsawh lawng an si, an ti.

Hriamtlai EAOs tam deuh zong, NUG he rian an ṭuan ti hna. Tlangcung hriamtlai lak ah a ṭhawngbik Wa (UWSA), SSPP le NDAA dah ti lo nih cun MAH uknak lak cu an mawhchiat dih. 2021 i a cawlcangmi hriamtlai phu 18 chung ah phu 12 nih cun NUG he naihniam in rian an ṭuan dih leng ah MAH tiang an doh cio. Adang phuthum a simi KNPP, AA le MNDAA zong nih MAH uknak lak cu an mawhchiat ve. Nizan nai ahcun AA le rallokap zong nih an i kap ti, a si. Cucaah, tlangcung hriamtlai phu hna hrim nih rallokap hi fakpi an doh timi cu hmuh khawh a si. Tangcungmi ca ah a biapi mi cu "federal democracy" hi NUG nih zeitin a phi a chuah lai. Siloah, tlaihmi NLD pawl chuak hna sehlaw zeidah a cang lai timi kong hi a si. CNF Chairman Pu Zing Cung nih cun CRPH Charter i aa telmi "federal democracy, self-determination, equality" ruang ah NUG le CNF rian ṭuan ṭi ding biakam kan ser kha a si, tiah arak chim bal.

2. Ministry of Foreign Affair cawlcanghnak hi tlawmpal ka rak telh chih lai. Aruang cu international cohlannak hi kan ram ca ah a rak biapi tuk timi tuanbia a um. 1952 hrawng ah US dirhpinak in China ram buai ruang ah Communist nih a teimi Kuamintang ralkap pawl cu Shan ram ah um hmun an rak khuar. U Nu cozah nih Shan State cu martial law tang ah kum hnihchung (1952-1954) arak chiah. UN le ramdang ah U Nu cozah nih Shan ram i Kuamintang um hmun khurnak cu an rak doh. Cu ruang ah 1954 ah UN nih Shan ram i Kuamintang chuahding pressure arak pek hna ca ah , Kuamintang ralkap 10,000 leng cu Taiwan ram ah vanlawng in an rak chiah hna__ Taiwan cu China ram uknak cuhnak ah a sungmi Kuamintang nih an rak dirhmi a si, Kuamintang cu 1949 hlan China cozah tlaitu an si. Hi bantuk ruang ah UN dirpinak hi abia taktak tiah a ruatmi an tampi ve. UN ah Kyaw Moe Tun kha NUG cozah kusale phun ah cohlan peng a si ahcun sullam tampi a ngei hnga.

ASEAN kong hi a biapi ve. Khin Ngunt te nih ASEAN cohlannak kha an rak hman i, an uknak ṭhawnter an rak i zuam ti, a si. Cucu MAH nih arak zulh hnik nain tutiang ASEAN lei in a tlam a tling rih lo. Tuzarh chung ah Japan le China i bawi pahnih SAC he biaruahnak an ngei lai ti a si. Hihi nih ASEAN lungthin athleng hnga maw theih a si rih lo. Nain, ASEAN lungthlen hi SAC nih an i timh ngaingai ti cu ASEAN nih ASEAN meeting ah SAC cozah a sawm hna lo ruang ah SAC nih thongtla tampi a thlahmi hna in a lang. NUG nih ASEAN ah "Ambassador" an khanh cang. A rank min cu "ambassador" ti bak a si_ Kap hnih cohlanmi timi sullam a ngei nain, tutiang ah ASEAN lei nih officially te in NUG kusale cu Myanmar cozah kusale ah kan cohlan ti bal thawng an thanh rih lo.

Nihin tiang NUG nih ramdang ram 6 ah United Kingdom, U.S, France, Czech Republic, Australia, Korea, zung an hun cang i, zung 2 zong on ding timh tuah cuahmah lio a si. Zung onning hi nikhat hnu nikhat a karh chin lengmang. Ramdang ahhin ramdang a ummi Myanmar Communities pawl an rak ṭhawng tuk ve leng ah Myanmar democracy hmuhding a dirpi mi ram an rak tam tuk. Hihi gobalization nih a chuahmi "democracy" uknak ruang ah a si hnga maw ti a ruatmi an um ve. Phundang in chim ahcun MAH te an sualning cu 21 century ah minung nih cohlan lo phun a si ca ah ramdang tampi nih ṭanhpi a sinak hi arak si. Nihin tiang NUG cozah rian a ṭuan khawhnak ding ah chawva in tambik a bawmtu hi ramdang a ummi Myanmar mi an si. Korea ahcun Myanmar Communities 28 nih NUG an dir pi i, NUG sinah thlakhat sing 2,000 an kuat khawh. Mah leng ah NUG sin si lo in direct in a pechanmi buu siseh, minung siseh an rak tampi ve.

Biatlang vun khumh ahcun, NUG cu NCGUB tam tuk in an rak i dang, tahchunh awk hmanh a rak ṭha lo. An dirhnak a ruang zogn arak i dang i, a dirpi tu or thazaang a petu milu thazaang zong an rak i dang timi hmuh khawh a si. NUG nih ramdang i, zung 6 a onnak ram pawl hi vawleicung super power a ngeimi ram an i tel. Vawleicung thlennak ding key a ngeimi an i tel fawn. UN ah kusale an ngei fawn. SAC bal UN cu chim lo ASEAN hmanh ah pheo mi an si. Cu leng ah tlangcung hriamtlai EAOs hna nih NUG an dirpi nih cun a mak ko. Phu 18 chung 12 nih an ṭanpi. Phu 3 bal nih NUG kan ṭanpi an ti lo nain MAH uknak lak cu an mawhchiat ve. Ramchung ah local defense an thawndan hi key pakhat a si te kho men tiah political scientish tampi nih an zumh fawn. Cucaah, 2021 dothlennak cu aa phudangmi a si i, kan ca ah ruahchannak a ummi a si ko. Aa Phundangmi 2021 Dothlennak, Kannih Ca Ruahchannak.

____
The Chan
14/11/2021
Sunday

Share:

Monday, October 04, 2021

🛑CRPH, NUG တို့၏ သတင်းအချက်အလက်ဆိုင်ရာ တရားဝင်စာမျက်နှာများ🛑

ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြုကော်မတီ(CRPH)၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG) နှင့် ဝန်ကြီးဌာနများ နှှင့် ဆက်စပ်ဌာနများ ၊ CRPH နှင့် NUG တို့နှင့် သက်ဆိုင်သော သတင်းအချက်အလက်ထုတ်ပြန်ရေး Channel များဖြစ်သည့် Radio NUG နှင့် Public Voice Television(PVTV) တို့၏ လက်ရှိအသုံးပြုနေသော တရားဝင် Website, YouTube , Telegram နှင့် Facebook စာမျက်နှာများဖြစ်ပါသည်။

 





 




 

 

 

  • စီးပွားရေးနှင့်ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန (Ministry of Commerce - MOC)


Share:

China le Dothlennak: Mao Zedong nih Arak Kalpi Mi Dothlennak Cuanhnak

I. Mao Zedong cu A Hodah A si?

China ram Communist ram ah a rak sertu le China ram kum sau taktak a rak 
hruaitu Mao Zedong

Kum 1893, December thla ah Yunan peng ah arak chuak. Kum 10 hrawng a si ah an khua a chuah tak i, an peng i khuapi a simi Changsha ah a um. A fawinak in anih hi chanthar dan a uarmi a si caah a kainak sianginn ah "new learning" hi a si khawh tawk in a rak chim phuan. Cataang a ngeimi a si lo. Carel a huam i, catial a thiammi sawhsawh si. A cabia pawl an rak har ngaingai caah mizapi nih an rak uar ngaimi pakhat a si. Cun, Beijing University caruk ah assistant a rak uan. Hikaa i, rian a rak uannak ahhin Marxist ruahnak hi khuaruah har ruahnak a si ti a hun thei hramthawk. Mah hi Marxist though hi a ha bak tiah a ruah i aa hanpi. Cun, a nih Confuncion ruahnak a huami arak si. Marxist le Lenisism khuaruahnak nih hin Communist a dirh khawhnak ah tampi a bawmh ti khawh a si. Cazual chuahmi rian zong a rak uan pah tawn. Chanthar ruahnak thar a pom i, siangpahrang uknak a huami hna he Siangngakchia buu an dirh. France ram ah a hawile tampi sianginn kai an rak kal, a cheu cu Marxist khuaruahnak kha an va cawng. Cu ti an kal dih ngawt caah siangngakchia buu an dirhmi cu an hram kho ti lo. Mao Zedong nih Lothlo buu a ser. A tawinak in Mao Zedong nih Communist kha ngan taktak in a ser khawhnak cu:

  1. Siangngakchia buu rian a uan lio ah mino tampi lung arak lak hna.
  2. Lothlo le mi harsa hoih in (milu i 1%) in Lothlo phu a sermi ruang ah a si.

1927 hramthawk lei i, Lothlo le Leithuang pawl nih Chaing Kai Shek cozah cung ah an duh lonak an rak langhtermi ah Hunanese ralkap nih thi le hnai he an rak fim awlnak kong kha fakpi in cazual ah Mao Zedong nih atanglei bantuk in a rak ial . Chikkhat te ah lothlo le leithuang hna cu thlitu bantuk in an hrang te lai i, khuachia pawl kha thlaan khawr ah an kuat te hna lai. Dothlenak a tuahmi kip nih hneksaknak fakpi in an ton. Hlawtnak zong faktu in an ton fawn. Dohthlennak a tuahmi nih tlaihtleng pathum an ngei:

  1. Hmailei ah ralha tein fon.
  2. Hmuhmi le tonmi kha mithar sin chim chin.
  3. Duh lonak kha chim i, nunpi.

China mizapi nih zalong tein thimnak nawl kan ngei nain atu cu duh thimnak kha a hrawh in tuah uh tiah hnek kan si," tiah Mao nih arak ial. Hihi a cabia nih Mao kha amin a thanter leng ah cozah a uar lomi pawl nih an uar chin. Mao cu 1949 in cu China ram hruaitu luban ah a cang i, athih lai 1974 tiang a uan beh. Mao nih dothlennak ah a rak chimmi le a rak i tlaihmi cu;

"Dohthlenak ti mi cu conglomhnak zaanriah ei puai a si lo. Capar parkhat zong a si hlei lo. Duhsah tein le remdai tein lak khawhmi phun zong a si lo. Dohthlennak ti mi cu mibuu buukhat kha adang mibuu pakhat nih hrawh dih le riam dih kha a si" tiah Mao Zedong nih arak cawnpiaknak." 

II. Mao Zedong Ziaza

Mao Zedong nih carel a huam i, mi lungla lak in ca ial a thiammi a rak si. Cun, ramkhel kong ah party chung siseh aleng lei in siseh mi tampi influence khomi a rak si. Sihmansehlaw, thil a tuahmi cheukhat hi ahnu le a hmai aa pialkaanmi arak tam ngaingai. Cu lawng si lo in, rianrang in lungthlen a rak hmang. Biana ah, nunzia dawh kong a au pi nan amah kha nu tampi he aa ciah. Party luh khawhnak ca ah phaisa kha fawi le siang in mi a pechan tu pakhat zong arak si fawn. Hi bantuk sining ruang ah Mao kong hi bia alnak tampi an party chung ah arak um. A nunning le a thiamnak ngeihning te pawl nih hmailei China ram ca ah zei bantuk a chuahpi hnga ti kha anmah party chung members tampi nih an tuaktan i, an rak i al len tawn.

Mao Zedong nih a rak zumhmi cu thil pakhatkhat pekchannak nih mizapi duhnak le upatnak hi a chuahter ti hi a rak zumh. Amah le amah hi China tuanbia a hngalmi le hmailei a hngalmi tiah aa ti. A nunnak ah pekchannak tampi le buaibainak tampi arak tong. Biana ah, Ton pumhnak zei ah a rel lo. China phungphai in ha tein a hitmi a nupi cu a mak. Cu dih cun, Yang Kaihui ti mi he zalong tein a uai i, a hit. Amah cu a nupi pahnihnak a si nain Guamintang nih 1920 kum dongh lei ah a lu an tan. A nupi pathumnak hi Long March lio ah a rak dam lo ca ah Mao Zedong nih a mak i, Jiang Qing ti mi Shanghai fitlaw Japan a do vemi nu a rak hit. Mao Zedong a u, Mao Zemin hi Nitlak China lei ah 1940 ah ramkhel he pehtlai in rian a uan lio ah an rak thah. A fapa zong hi American ralkap nih Korean ral lio ah an rak thah fawn. A cheukhat chimnak ah Mao Zedong nih hin fanu pahnih arak ngei nain arak kal tak hna ti, a si. Mao Zedong i ramkhel rian a uannak kan zoh tikah pekchannak tampi arak ngei; a chungkhat nunnak le hawi le kom tampi thi in a rak i pekchan hi hmuh khawh a si. Ahawile ca a kuat tik hna ah siseh biazai a ial tikah siseh a telh tawnmi ah; Politicians le specialists a si nain zei hmanh a pe chan lomi cu zei hmanh a rel lo i, a nam neh hnanak kong hi a si. 

Mao nih arak zumhmi cu China siangpahrang pawl ruang ah China ram hi chuk le cho ah aa thui ti, hi a si. Anih hi Marxism le Leninism tha tein arak relmi a si caah bia hi ha tein a chim ngamnak arak si. Ramchung i a ummi buainak a ti mi Confucianism ruanhning hi si dawh in a lang. Zeica tiah, Confucian ruahnak ruang ah mizapi cu anmah le an destiny kha an zumh i, an cawlcang huam ti lo a ti. Hi bantuk ruang ah China ram hi a thazaang a der tiah a zumh. Mao nih amah tlaihtleng tein revolutionary note ti mi a sen te hi aa tial ve. Cultural Revolution a chuahnak kha amah ruang ah a rak si, ti a si. Cultural Revolution lio ah Mao nih a minung pawl kha Upa doh a rak fial hna. Asinain, a cozah uktu zoh tikah Cofucian ruahnak hi ramkhel ruahnak le zatlang nunnak ca ah abiapi zia kha a tel hiam. Mao nih tlaihtleng a ngeih mi cu "Ahlun hlaw law, athar ser" ti hi a si. 1960 a phak tikah Mao cu lung puam in a um i, midang nawl ngeih kha a duh ti lo. Adang cu chim lo, a damnak hnga ruahnak a petu doctor bia hmanh ngaih arak duh ti lo. Amah bia in bia thluk a si. Ramkhel kong cawlcanghnak zong kha a kham dih. Mao hi bantuk a canter tu cu a tanglei bantuk in a si tiah an ruah.

 III. Mizapi le khuaruhning Kong ah Arak Kalpining

"Idea a hat ahcun a result a ha" ti hi Mao nih a rak pom. Mah ruang ah idealogy hi hmaitlak in mizapi sinah a chim phuan tawn. Idea a hat lawng ah China kan hang lai ti kha a ruah. Mizapi nih amah an duhnak a zor duahmah tikah a khuaruahnak (ideology) kha meithal bantuk in a hman. A Ideology in a ral kha a kah hna. Mao hi a ruam a kai ngai. China ram i aharnak le teinak a hmuhnak ding cu keimah lawng ka hngal tiah arak ruah. A riantuan hawi hna nih 1950 hrawng ahcun thil dik hi an chim ngam ti lo. An ram buaibainak i thil dik a hal tik hna ah adik ning in an chim ahcun a thongh hna, a velh hna tikah a kut tang hna nih an ih ngaingai caah thil dik an chim ngam lo. 1949 in a rak domh chomi thiamhlei thluak ha pawl an rian uannak nih thi tam lak te a chuahter. Beijing hrawnghrang ahcun Mao nih a ideology kong a ialmi "red book" kha relding phawt cio a rak si. 1960 hrawng ahcun rampi nih mah red book hi rel hrimhrim siseh tiah Mao nih nawl a rak chuah.

Mao nih mipa pakhat nih vawleicung milu tampi umnak ram hi hruai khawh si lai lo tiah a theih caah hi bantuk in a cauk a rel ter hna hi a si. A cauk in zulhphung nih amah kha power a ngeih ter lai leng ah ram zong a hruai khawh rih lai tiah a rak zumh. Political system kha fektein a reh leng ah minung cawlcanghnak kongkau policy zong kha a cauk ahcun fiang in a um. A ruah bik mi cu Ideology ti mi cu atanglei mizapi nih cunglei nawl an zulh khawhnak hnga a biapibik rian a uantu a si, a ti.

IV. Long march

a chuahnak cu Guamintang nih Communist pawl thah a timh hna caah a si. Longmarch a sullam cu Red army ti mi Communist ralkap buu nih an umnak Jiangxi peng in Shaanxi tiang an ke in an kalnak kha a si. Ralkap buu nganpi red army cu ni 370 chung ah meng 5600 leng an rak kal. Tlang sang pipi tlang 18 an rak tan. Warlord pawl he pengtlang ral, voi 12 an tu pah. Khuapi ngan pa 12 an tan. Hi long march hi Mao Zedong nih a hruaimi Shaanxi kalmi lawng an rak si lo. Jiangxi cu a him ti lo tiah an theih cang caah a cheukhat cu Mao zul lo in adang ah a kalmi zong an rak um ve. Longmarch rak kalning cu atanglei (map) bantuk in a si.

Long March Map, ni caan saupi Communist ralkap pawl an rak i thialnak


V. Japan dohnak le Communist nih China ah Teinak Hmuhnak

China ram lak le cheu hi Japan nih a duhnak a sau cang. Korea ram tlanglei (Atu south Korea) cu ralkap thazaang hmang lo in 1910 ah arak lak. Ralpi pahnihnak Germany in a thawk tikah Japan cu a tho colh ve. A kut a samh. A pennak nganter aa tim. Hi lio caan China ram cu a rak buai tuk lio a si. Japan nih alaknak a um, Mirang nih an laknak a rak um. Guamintang le Communist karlak buainak zong arak um fawn rih. Zhang Xueliang nih Guamintang hruaitu Chaing Kai Shek a tlaih. Cu thawng cu Yunan in Communist an bawibik chang nih a theih cangkaa a rak rat hnawh i, biaruahnak an ngei. Japan kan doh i lai an ti. Hikaa zawn ah thil pakhat a ummi cu Chaing Kai Shek hi tlaihmi a si nain cozah hruaitu a rak si caah a thazaang kha Communist nih an rak herh. "aw" a ti lo cun thahding phun khi a rak si caah "aw" tiah a tinak hi a si men lai tiah expert tampi nih an ruah.

Cu ti cun Japan cu an do i. Sihmansehlaw, an tei nemmam lo. Japan nih a lak duahmah hna. Van hat ah, Japan nih US raltuknak thilri chiahnak Peal Harbor bomh an thlaknak in in US lehrulhnak ruang ah Japan cu vawleicung ralpi in ka sung tiah a ti. Hihi Japan nih ka sung tiah a ti bak ahhin Chaing Kai Shek nih a ruahmi ramdang ka hawile bomhnak in Communist hi ka thio rih lai ti a si. Sihmansehlaw, vawleicung ralpi pahnihnak a dih lai ahhin Communist hi an rak hawng tuk ve cang. Cucaah, ramchung ral voi 2nak cu a chuak han. Sihmansehlaw, Guamintang nih a tei khawh ti lo caah Communist tu nih China ram cu a lak duahmah. A hnu ah Guamintang cu Taiwan tiang an rak dawi. Communist nih Guamintang kut in arak lak lomi cu Taiwan lawng hi a si. Cu tin cun, Mao Zedong nih People's Republic of China cu October 1, 1949 ah ralkap 600,000 he a rak dir i, Nihin tiang China ram cu Communist lam zulh in an rak i hruai lan.
____
Cahram: Chan Bik Ceu. 2021. “Chinram Ca ah Ramkhel Hlei: Ramkhel, Zaukphung, Tuanbia” p. 145 -154
Share:

Sunday, October 03, 2021

Dohmi cu Nawlmi ah Thlen lo Ding: Lairam Sersiamnak ah Laimi Pekchannak A Biapi Hringhran.

MAH a bawmtu Korea Company ngan POSCO (kehlei inn sang) he hmanthlak
MAH a bawmtu Korea Company ngan POSCO (kehlei inn sang) he hmanthlak. Sandah piah hnawhtawnmi company an si.


    Pangpar nih par caan an ngei. Zaan muihnak a dih tikah chun ceunak nih vawleicung a thlen. Cu bantuk in thil sining zul in minung zong kan rak i thleng ve. Chun le zaan ah kan i dang i, kum le khua nih kan muisam a thlen. Thlennak tampi kan ton tikah kan tar i, kan thi. Hi bantuk thlennak ah thlen a thiammi cu zaran nakin an rak ṭhangcho deuh. Mi pakhat nih a ṭhahnemmi ṭhlennak a tuah cun a tefa ca ah rumnak siloah fimnak ro a roh tak khawh hna. Ram hruaitu pakhat zong nih thlennak hmang in ram ṭha a ser khawh ve. Cucaah, America founding father pawl nih tihin phungtluk an rak ser. "Kan vawlei cu techin fapar sin in kan i hlanmi a si. Kan pek ṭhan tik hna ah kanmah kan comi nakin a ṭha deuh in kan pek aherh" ti a si. Hi bantuk khuaruahnak ruang ah nihin America cu vawleicung ram ṭhawng bik pakhat a hung si. Hi capar ahcun vawleicung ram thlengtu hna i pekchannak, Lairam dothlennak thazaang a rak dertertu muru le nihin rallokap nih ahmanmi thluak/ngian kha ṭial a si.

Gandhi nih a rak nunpi mi cu "nem dai te in duh lonak langhternak nih teinak a kan pek lai" ti kha arak si. Amah nih a rak dohmi cu vawleicung ah dongni a ngei lai lo tiah an rak ruah balmi Mirang uknak a rak si. Hi lio Mirang le India an ram um dan, ralkap um dan, phaisa an ngeihmi zoh tikah Mirang cu Vui arak lo i, India cu pithlung va arak lo, an rak i thlau tuk. Nain, ral hi lungthin in rak doh a si ca ah Gandhi nih meithal pakhat hmanh puah lo in Mirang uknak cu a rak tei ko, zalennak a lakpi bak ko hna. Phundang in, CDM in India nih zalennak an rak hmuh. Hihi hruaitu ṭha nih an rak tuahmi thlennak kha ka chim duhmi a si. Gandhi cu voi 4 tiang Mirang nih thong an rak thlak balmi pa a si. A hawile tampi, India rammi tampi thah an ton a rak hmutu zong a rak si.

Jesuh Khrih pek kan sinak cu "Zungzal nunnak kan ngeih khawh nakhnga" arak si. Cucu Pathian nih kan ca i arak tuakmi khuakhannak a rak si. Jesuh cu a nun lio ah dirhmun fek in a rak nung. Satan nih an tuk forh caan siseh, Rome ralkap nih an tlaih lai zaan ah siseh minung a sinak in vailam cung thlai ding cu arak ṭih tuk ve ko. Sihmansehlaw, a ṭhawnnak hmang in tei arak i tim lem lo. Minung kan ca ah ṭhlennak ṭha a rak duh tukmi a pa nawl a rak ngaih ca ah a si. A tuanbia nih a kan cawnpiakmi cu tinhmi mission pakhat hi pekchannak fak aherh timi sullam a si. Jesuh cu kan ca ah a nunnak in thlennak a kan phorhmi a si. Thah arak tongmi kan khamhtu a rak si.

Mandela timi South Africa President (1994-1999) nih an ram ca ah a rak duhmi cu "rammi tluk ruannak, dinfelnak" arak si. Amah cu South Africa ram ah vunrang nih vunnak an neknak, vunnak thleidan an sinak, a dik lomi biaceihnak tbk a rak doh ruang ah kum 27 thong a rak tla. A lung a dong lo, a hawile tampi an rak thi, a hawile tampi zong thong an tla ve. Nain, aa tinhmi ah fek te in a rak dir ca ah ahnu ahcun President tiang a si. An ram ca ah a roh takmi thil cu tlukruannak ummi, thleidannak um lomi ram South Africa ram kha a si. Atu ahcun South Africa ram cu vawleicung ram ṭha pakhat ah a hung si ve cang i, vawleicung GDP a sangbik ram 34nak a hung um kho. Amah cu tlukruannak ca ah ceunak bantuk a si.

Lairam tuanbia kan zoh tikah 1917 kum October 30 ah, Laimi tampi nih Sakta khua ah an rak khaanmi Mirang dohding ningcang cu Sakta khua ah Saya a rak ṭuanmi pakhat nih Mirang sinah a thli te in arak phuan. Biathli vialte arak i nawnnok dih ca ah Lai ral an thawh tikah sungnak le thihnak tampi a rak chuak ve. Pu Hrang Nawl hruaimi Lai ralkap nih 1965 March 5 zing i, Hakha rak lak khawh lo zong kha Hrang Nawl i a hawikom pakhat (an ralkap si lomi) nih an i timh vialte Kawl palik sinah a rak phuan hna ca ah a si. Palik pawl an i relh lo lio ah kan tuk lai i, Hakha kan lak an rak timi chunmang cu Laipa pakhat nih a rak phuan ruang te ah an rak sung. Hi bantuk tuanbia tete hi kan rak ngei. Nihin ah Myanmar ram chung a ṭhawng bik hriamtlai cu Wah an si. Wa cu an lung aa rual, miphun tlawm te an si nain an ram le an miphun nih aherhmi ca ah biatak te in pekchannak an tuah. Cu ruang ah, Myanmar ram rallokap uknak tang te ah amah te in uknak nawl a ngeimi a hung si.

Ka chim duhmi bia cu mah hihi a si. Pakhatnak, Lairam thlen ṭha in kan ṭhlen khawh ding ahcun dinfelnak le pekchannak fek kha ahmasa ah aherh timi kha vawleicung thlennak zoh chih in langhter ka duhmi a si. Pahnihnak cu Laitlang kan dothlennak hi zei ruang ah sunghnak a chuah lengmang timi kong hi a si. Dalan tete an rak um lengmang ruang ah arak si kan ti khawh, lung i ngit lo kha kan ca ah ṭih a nung bikmi a si. Tutan zong ah, Hakha ah biaknak upa cheukhat nih rallokap lei kap deuh ṭang in ca an hung chuah. Eih-cazin taing ding le Hakha khuachung ah CDF nih MAH ralkap kah lo ding/hrial ding ti a si. Hihi ruah tikah dothlennak a muru a simi MAH hrawh i, a thiang i a tharmi uknak phung federal democracy thlennak ca ah don khaantu pakhat a si. Zei ca ti ahcun, Civil Disobedience Movement timi cu cozah/coup/uknak tha lo tuahsermi kha mipi nih doh i, cozah rian a ṭuan khawh lo ding i timh kha a si. Cucu CDM cu biaknak upa cheukhat hna nih phundang in an hnor khi a si. Fiang deuh le fak deuh kan chim ahcun Lai tuanbia i, Laimi dothlennak a rak hrawhtu Minung pa 2 zia bantuk kha a si ko. Nain, cu ti i, biaknak upa nih an tuahmi hi an duh ruang ah si lo in rallokap raap nih a fawih hna ca ah a si tiah ka ruat.

    Rallkap nih an hman tawnmi strategy pawl hi Japan nih colony an tuah lio i an hmanmi “seisakhu” rak timi Mirang holh in three all” (kill all, burn all, destroy all) le Mirang nih kan ram a uk lio i a hmanmi "divide and rule" aa cawh. Cucu tihin alang. Four cuts policy le divide and rule tin a si. Anmah a dotu hriamtlai ralkap thazaang der an duh ca ah an tuahmi a si. An hlawh a tlinh khawh nakhnga uknak an lak fatin siloah policy tha lo sermi rammi nih an doh fatin, rammi kha tei an i zuam. Ahmasa bik ah, duh lonak aumi daihternak ah phung ning lo in hriamnam an hman. Rammi nih hriam in an doh ve tik hna ah rallokap nih biaknak upa le community upa kha a hman hna. Aruang cu Myanmar ram society structure cu biaknak nih influence a tuahtukmi a si. Biaknak upa nih an chim ahcun an ngaih lai siloah, a kan dohtu pawl thazang a der ter ti an ruat. Citani ah, rammi hremnak kha an telh chih, Mi an tlaihmi kha biaknak upa nih thong inn in an chuah khawh ding rallokap nih raap chiah in an i zuam hmasa. Afoinak in hman an duhmi biaknak upa kha rammi nih an i bochan ding lam an ser. Cu tikah biaknak upa cu rammi nih an fale an naule tlaih an ton tikah an nawl hna, an ṭah hnawh hna. Cu ti a si tikah, a phi chuak cu rallokap nih nawl an ngaihnak a sang chin.Cu tikah, Biaknak upa nih phung lo in thongthlak a tongmi ca ah an nawl ahcun dohmi cu nawlmi ah an i chuah. Cucaah, tutan ahcun cheukhat biaknak kan pa le zong nih tuanbia zoh in le rammi zong nih dothlennak ca ah ruat in nawl duh bak lo in um khawhnak khi hei si kho sehlaw cu dothlennak cu a ṭhawng deuh ko hnga. Nain, cucu ahar ngaimi pekchannak a si ko lai, a foimi a si lo ko lai. Atu hi rallokap mi teinak kuat/raap chung ah kan lut cang. Cheukhat biaknak upa nih an nawl hna tikah rallokap nih give and take theory kha an hman__ Naite thawng ka theihmi ahcun minung pakhat ah sing 8/9 pek ahcun kan chuah lai, an ti. Cucaah, hei si kho sehlaw cu dohmi cu nawlmi ah a rank kai ter lo in kan um khawh ahcun kan dothlennak ca ah a ṭhahnem ngai ko hnga..
---
Hakha ah biaknak upa cheukhat hruaimi i an thawngtheih cung ka saduhthah ka rak ṭialmi a si. An cathanh hmuh khawh ding ah ka rak tar chih. Yellow color cu ceih atong ngami point tete an si.

Ralrin Thawngthanhnak

     Hakha khua um nule pa ule nau hna- atu hrawng cu khua chung kahdohnak ruangah thinphang thlalau in kan um i mah inn hmanh ah it ngam loin a himdeuhnak chungkhat hawikom sin ah a riakmi kan tam ngaingai cang. Cu lawng siloin zanttim ah innkip milu chek le mi cheukhat tlaih in an kan luhhnawh tik ah kan thin a phang chinchin. Cucaah hi kong he pehtlai in kan pastorte nih kap hnih tuanvo ngeitu hna he ton biaruahnak ngeih hnu ah a tanglei bantukin thawng kan in thanh hna.

  1. CDF cu zapi himnak a ruatmi le zapi caah riantuanmi an si bantukin khuachung ah I
    kahdohnak cu a si khawh chung in hrial le zapi harnak phakter loding an kan zuampiak lai.
    kahdohnak cu a si khawh chung in hrial le zapi harnak phakter loding an kan zuampiak lai.
  2.  SAC ralkap nih khuachung i kahdohnak thok hmasa loding le zapi tlerhkhonhnak, a herh lo ah meithal puahnak tuah lo ding in i chimhchawnh a si caah thinphangtuk le lautuk in um lo ding.
  3.  SAC ralkap nih innkip ah vah in chungkhar cazin an chek tik ah tihlo tein innka hunpiak i chungkhar milu cazin (အိမ်ထောင်စုစာရင်း) hmuhsak ding. Chungkhar minung le sualnak ngeilo mi an tlaih hna ahcun a tanglei HCMF Tawlrelphu tuanvo ngeitu sinah thawng thanh colh ding.
    a)
    b)
    c)
  4. Sang dang le midang inn ah nan va riah a si ahcun chungkhar milu cazin(အိမ်ထောင်စုစာရင်း) le NRC Card (မှတ်ပုံတင်ကတ်) i ken ding.
  5. Khua dang in Hakha ah a rak i dormi hna nih chungkhar milu cazin (အိမ်ထောင်စုစာရင်း) ken pin ah pengkulh uknak zung (မြို့နယ်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးရုံး) ah khualtlung cazin (khualtlung cazin (ဧည့်စာရင်း) pek ding.
  6. Khua dang in siseh Hakha khuachung in siseh Ralhrial le Ralzaam Zohkhenhnak Camp (IDPs Camp) ah um a duhmi hna nih Chin Christian University (CCU) le Chin Christian Fellowship (CCF) i camp tuanvo ngeitu sinah pehtlaih in i dor khawh a si cang.
    a)
    b)
    c)
  7. Inn le lo kan zamtaak tikah mithalo le ral pawl caah caan tha a si i inn le thilri a him lo chinchin caah Hakha khua chuahtaak in khuate lei kalding cu i timh rih loding in kan in sawm fawn hna.

    Pathian nih khuami pumpak le kan khuapi kan kilven piak hram ko seh.

Public Relation Team

___________

 10/3/2021 (Sunday)

Share:

Search