Empower, Engage and Inspire

Nation Building Kong Iruah Tinak

Nation building le state building hi aa lo ngaimi le cawh a foi ngaimi an si. Nation building timi cu holh le ca tuanbia le biaknak ah zapi ihrawmmi si lo ah zaran ihrawmmi “common identity” siloah “national identity”...

၂၂ကြိမ်မြောက် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ လွတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲကို လေ့လာခြင်း

၂၀၂၄ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၀ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်သော တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ၂၂ကြိမ်မြောက် လွတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အပြတ်အသတ်အနိုင်ရရှိကြောင်း သတင်းတက်လာပါသည်။ ဤရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲပေးနှုန်းသည် ၆၇% ရှိရာ ၁၉၉၂ နောက်ပိုင်း.....

ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၏ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအကြောင်း လေ့လာခြင်း

ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံသည် ‌ရှေ့ယခင်သမိုင်းတွင် မဟာမိတ်များ စုဖွဲ့နေထိုင်တဲ့စနစ်ဖြစ်သော ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း (Confederation)စနစ်ကို အသုံးပြုသော နိုင်ငံတော် ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုစနစ်မှတစ်ဆင့် ၁၈၄၈ခုနှစ်တွင်.....

စစ်ကောင်စီ ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကျိုးဖြစ်နိုင်မလား?

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဗြိတိသျှမသိမ်းပိုက်မီ သမိုင်းနဲ့ ပက်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသားများအကြား အမြင်မတူညီမူ့ များစွာ ရှိသော်လည်း ယနေ့မြန်မာနိုင်ငံတော်သည် ၁၉၄၇ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုသော ပင်လုံစာချုပ်မှ ဆင်းသက်လာသည်ကိုမူ အများစုက.....

Benedict Anderson tialmi "Imagined Communities" Cauk Review

Nationalism kongkau zoh tikah ahram ngaingai a um lo. Soviet Union te pawl hi Communism silaoh Socialism pawl defend an rak duh ruang ah ral an tho i, Germany (1953), Hungary (1956), Czechslovakia (1968), le Afaghanistan (1980) ram pawl hriamnam hmang in an.....

Tuesday, September 01, 2020

Top-Down Democracy A Chuahning Theory Zohnak


Top-down democracy a tuahtu top pa ( ralkap pa) nih zei tik caan ah dah zei ruang te ah regime open timi democracy lei kalnak inkaa a on timi hi mipi nih theih duh ciomi a si lai tiah ka ruah. Hi kong he pehtlai in zei tikah dictator nih uknak a thlah, zei ruang ah uknak a thlah ti le zeitin cu bantuk dirhmun in democracy kan hmuh khawh lai tmi hoih in 'capar tawi" ka rak tial..

Third wave democracy hi Portugal in 1974 (Carnation Revolution) in aa thawk ti a si i, kanmah Asia lei hi 1980 hnu deuh ah arak phan. Nihin i Asia ram ah democracy ruang ah hlawntlinhnak a hmumi Taiwan, S.Korea le Philippines ti bantuk ram pawl khi 1986-1988 ah democracy ram ah an rak i thlengmi a si. Tuluk ram Tiananmen Square i mi tampi an thih kha democracy ruang ah a si. Cucu 1989 ah khan a rak si. Myanmar ram i 8888 rak timi zong kha 1988 ah a rak chuakmi a si. Mah zong kha democracy rak duh ruang ah a rak si. Kha tluk in mipi nih thih ngamh in an rak duhmi democracy kha ralkap nih an rak pe duh lo nain zei ruang ah 2010 ah Myanmar ram ah dictator nih inn kaa a on timi hi zoh le fian ahau tiah ka ruah. Zei ruang ah, Zei tin caan te ah a awn hnga?  Uknak hramhram in i tlaih cu a nuam tuk lai nain... ! A duh poah a fial khawh hna lai. Hi kong he pehtlai in ruahnak a ummi cu atanglei bantuk in a dotdot in ka hung langhter..

1. Dictatorship timi hramhram uknak a hmangmi nih democracy lam ka onh zong ah opposite party nih a ka tei lai lo a ti caan regime open/ ram uknak a thlah.

=> Dictator cu an ram a buai ruang ah a lu a ri cang. Ram thanchonak tuah cu chim lo ramchung buainak hmanh a fim tawl kho ti lo. A uknak kha a kal tak cun mi nih an uk lai i amah kha uknak ningcang lo na hman ti bantuk ruang ah thongthlak/ thah a tong kho. Cu ruang ah phunghram, mipi thazaang ti bantuk kha rem te in a tuah cia. Regime open ka tuah lai i, opposite party (democracy duhtu) nih an ka tei sual lai ti a phan ca ah caan saupi aa tim cia. Adonghnak ah opposite party or democracy duhtu nih a ka tei hrimhrim ti lai lo, phunghram zong in kaa kilh cang, ka tule ka fale le ka hawile zong an za cang a ti caan ah regime open a tuah/uknak a thlah.

2. Zeidah aa ruahchan i dictator nih cun uknak cu a thlah kun hnga?

=> Uknak a thlah kaa ahcun mipi nih opposite party kha an tanh ruang ah power an hung hmu. Na bel in dictator nih a ruah bantuk te in opposite party kha a thazaang a der ngaingai ahcun cozah a tuan tikah rammi nih an zai hnawh cang, san a tlai ti lo, Mipi nih dictator kha a tha deuh tiah an ruah cang. Cu bantuk dirhmun kha dictator nih aa timhmi cu a si. Fiang nawn in kan chim ahcun opposite party nih rian a tuan khawh lo/ opposite thazaang va der ter ding ah regime open kha a tuah. Khat te lei in kan chim ahcun amah kha mipi nih an uarnak ding ah regime open a tuah bia a si.

3. A si cun hi bantuk ning in cun democracy hmuh khawh a si lo maw?

=> Acung 2 bantuk a si cun democracy a chuak kho lo. Sihmansehlaw, adang lam pakhat a um. Dictator nih regime open a tuah dan hi khua pakhat ah mi pakhat nih a ka teitu ding an um lai lo a ti caan i a va au khuan bantuk khi a si. Democracy a rak chuah khawhnak lam cu dictator nih a ruahmi (opposite party nih a ka tei lai lo) a timi aa palh caan ah a si.  Dictator nih a ruahning bantuk si lo in opposite party kha a rak thawn taktak ahcun democracy a rak chuak i dictator a dih.

Myanmar ram ah dictator pawl nih regime open an tuah cu phunghram an tuah dih hnu ah a si. Parliament cu ralkap 25/100 nih a kulh i, 2008 phunghram cu ralkap nih remh kho lo ding a ven.  Player 2 ah USDP pawl an um (Player 1 cu ralkap an si) rih fawn. Plan A ah phunghram remh aa timi (opposite party) kha ralkap palai 25% nih khaam a si, Plan B ah ralkap nih a khaam khawh lo sual ahcun ralbawi dirhmi party USDP nih dirpi kha a si. Mah cucu 2008 phunghram remh duh ahcun 75% + a si lai ti in an tial. Hihi remh khawh lo ahcun democracy phak khawh a si lo kha mipi nih kan theihmi a si. NLD nih aa zuam ve ko nain a ti kho lo. Hihi Ralkap nih uknak an thlah hlan in an rak theih cia cang. Cu a si ca ah, A lam ummi cu NLD nih cozah an tlaih i, dictator pa ruahmi nakin an thazaang a thawn kha aherh. Dictator ruahmi nakin NLD an thazaang a tthawn lawng ah Myanmar ram democracy kan si lai. Phunghram kan remh khawh lai, federal ram kan si khawh lai. Sihmansehlaw, NLD hi democracy phung in an nun lo ahcun opposite party/ democracy a duh tu an um lo bantuk kha a si kho i, democracy timi cu kan ttawh khawh lomi hlinglak eng pangpar bantuk menmen ah aa chuah hnga… 


Zoh Chihmi Cahram

1.Principle of Comparative Politics (Third Edition) by William Roberts Clark, Matt Colder and Sona Nadenichex Golder.

2. 2008 Myanmar Phunghram

_______

The Chan

Share:

Search