President rian ngolter ding timi a duh lomi hna sandah piah lio
Professor Suh Byung Hoon (Songsil University). “ Toward A Balanced Democracy
in Korea”
Korea society
ah amak ngaimi
pakhat cu phaisa
tumtlang kum saupi
i khon hnu ah thilri
ṭhaṭha i cawk hmanmi
hi a si. Zei ruang
ah ṭhanchonak ah silo in thilri cawknak
ah khonmi phaisa
an hman hnga ti hi khuaruahhar a si
ko. Sifak le mirum ikhah
lonak hi, hi bantuk ziaza
nih a chuahpi. Korea ram ah democracy a ṭhan a nuarhnak cu Korean mipi nih democracy ah a biapimi
mipi thazaang kha ahlei hluat in an zumh ca ah a si. A bik in Korea society hi
zoh tikah pumpak zalonnak (individual freedom) nakin buu/ sang ca ah a biatak
deuh. T.c, Korea society ahcun Kei – Kan tiah sullam
a ngeimi “I/My- Na/Jaw”
nakin “Our- Uri” kha an hman deuh; Uri Nara- 우리 나아/ 우리 동내. Hi bantuk
ruang ah Liberalism a ṭha a der i, pumpak freedom
kha a zor. Cucaah, Korea ram ah pumpak nih democracy an tehning hi a thawtnak a tling lo. Hi
bantuk pawl phisin khawhnak ding
ahcun democratic participation le political expertise
ah lu hlinh in rian ṭuan deuh ahau. Lungsau
te in cu lam in kal
ahcun democracy thawtnak tling Korea ram ah a chuak te ko lai.
Professor Kim Sung-ho (Yonsei
University). “The Constitutional Soul of Korea’s
Democracy”
Democracy cu
Constitutionalism (phung zulh) a si tiah tiah a ruat i, 1997 ah President a rak
i cuhmi Lee Hoi Chang timi pa arak um. Amah le amah cu “Mr. Rules of Law” arak
i ti nain Roh Moo-hyun nih arak tei. Roh Moo Hyun chan cu constitutional court
nih cozah policies tuahnak ah a uk hna tikah thim lomi Court nawl in ram an rak i hruai
deuh. Cucaah, Constitutionalism is not democracy” a si ṭhan. Hi ruang
ah mipi nih Constitution Court rian ṭuanning
an rak au hnawh. Hitin
a cannak cu Roh Moo Hyun president performance chiat
ruang ah a si. Ahnu ah
RMH cu 2014 March 12 ah hluttaw
nih impeachment an tuah i, MP
271 chung ah 193 nih caan karlak rian dinhterding
hnatlaknak an tuah.
Cucaah, RMH nih cun amah a supporter hna sinah “citizen revolution” thawhding a forh hna. Kum tlawmpal a liam tikah Hluttaw thimnak an tuah i, RMH te parṭi nih teinak an hmuh. Cu hnu cun, cozah le hluttaw karah rianṭuan khawh deuh a hung si. RMH aa dinh hnu ah biachuah vai cu biaceihzung nih RMH a sualnak an thuhpiak ti bantuk tiang in a si. Cucaah, Korea ramkhel zoh tikah hluttaw, cozah, biaceihzung hna parti pakhat nih or President nih tlaih khawh kha rian lanhpinak ding ca ah rak biapi tukmi a si tiah alang. Cucaah, RMH chan i cawn awk cu democracy i, balancing le constitutional aa pehtlaihnak kha a si. Model : Roh Supporter => Hluttaw/Cozah/ Biaceihzung power tlaih => Rian ṭuan khawh
Professor Kim Min- jeoung
(University of Seoul).
Women’s Participation in
Politics
Korea nu pawl cu thlang lamh deuhmi nunphung ruang ah sianginn ca cawnnak, rian ṭuannak le ramkhel ti bantuk ah i telning pa he tahchunh ahcun a rak tlawm hringhran. 1970 hnu in cun sianghleiruun ah nu pawl kaining rate a karh, 1990 ah 53% in 2007 ahcun 61% a karh. Politics ah nu pawl nih tel arak harnak cu cozah nih an rak sermi structure pawl ruang ah a si; pa cu khua an ruat kho deuh, ral tuk an ṭhawng deuh. Nu hi zatlang ah thlanglamh deuh an si ca ah party candidate or President candidate an rak tling kho lo. 1970 ah thim ningcang aa thlen ruang ah nu hna cu thimnak ah an lut hna. Kum 2000 a hun lonh tikah Korean Leaguge for Women an the Union of Women ti bantuk tiang in nu hna cawlcanghnak cu hmunhma a hung la. 2013 ah Park Quen Hye cu President a tling, nu tuanbia a ṭial. 2022 President thimnak ah nu candidate an i tel. Hi bantuk sining ruang ah nu hna i, ramkhel tel tumnak cu hlan lio zatlang nunphung ruang ah thlanglamh rak si hman hna sehlaw democracy an si deuhdeuh percentage in an kai deuhdeuh timi kha hmuh khawh a si.
Professor Kim Min- jeoung
(University of Seoul).
Women’s Participation in
Politics
Korea nu pawl cu thlang lamh deuhmi nunphung ruang ah sianginn ca cawnnak, rian ṭuannak le ramkhel ti bantuk ah i telning pa he tahchunh ahcun a rak tlawm hringhran. 1970 hnu in cun sianghleiruun ah nu pawl kaining rate a karh, 1990 ah 53% in 2007 ahcun 61% a karh. Politics ah nu pawl nih tel arak harnak cu cozah nih an rak sermi structure pawl ruang ah a si; pa cu khua an ruat kho deuh, ral tuk an ṭhawng deuh. Nu hi zatlang ah thlanglamh deuh an si ca ah party candidate or President candidate an rak tling kho lo. 1970 ah thim ningcang aa thlen ruang ah nu hna cu thimnak ah an lut hna. Kum 2000 a hun lonh tikah Korean Leaguge for Women an the Union of Women ti bantuk tiang in nu hna cawlcanghnak cu hmunhma a hung la. 2013 ah Park Quen Hye cu President a tling, nu tuanbia a ṭial. 2022 President thimnak ah nu candidate an i tel. Hi bantuk sining ruang ah nu hna i, ramkhel tel tumnak cu hlan lio zatlang nunphung ruang ah thlanglamh rak si hman hna sehlaw democracy an si deuhdeuh percentage in an kai deuhdeuh timi kha hmuh khawh a si.
Professor Jin Young Jea (Yonsei University). The Strengths and the weakness
of government system in Korea
1987 Constitution nih democracy suttung tung (3) lakah Legislature branch hi power tam tuk arak pek hna. Tax, budget, public kong aa pehtlaimi investigate tuahnak nawl, cozah zung investigate tuahnak nawl, President siloah cozah official hna kha rian phawt siloah impeachment tuah khawhnak power tiang arak ngei. Executive branch nih cun policy making, leadership, bureaucracy cawlcanghnak, ti bantuk lei kha ṭuanvo a lak ve. President nih Prime Minister le Minister pawl khanhnak nawl a ngeih bantuk in dinhternak nawl zong a ngei. President Kim Yong Sam (1993- 98) chan ahcun Prime Minister hi thla 10 ah pakhat in an thlen hna.
Biaceihzung (Judicial branch) bawi cu President nih a thim i, hluttaw nih cohlanpiak a si ve. Nain, Judicial branch an nawl ngeihnak cu democracy a fekmi ram he tahchunh ahcun a niam ngaingai. Cucaah, a biapi in cun cozah le hluttaw hi an i suu tawn. President hi kum (5) in term khat ca lawng thim a si lio ah MP cu kum (4) ca term limit lo in thim khawh a si. Election period aa khat lo tikah cozah le hluttaw karah buainak tete a um tawn. A bik in President parṭi nih hluttaw ah teinak an hmuh lo tikah President nih a duhmi policy agenda an nunter kho ti lo. Cu bantuk in hluttaw ah ruling party kha President parti he an i dan ahcun agenda nunter ahar ve. Cu bantuk dirhmun an phak ahcun “Party Government Consulative Meeting”an tuah i, hluttaw le cozah kha an peh tonh hna.
Professor Seo Hyun Jin (Sungsin Women’s
University). Controversy Over President Term
President cu 1987 phunghram ning in term khat kum 5 lawng ṭuanding ti, a si. Sihmansehlaw, a cheukhat President nih cun U.S bantuk in term hnih peh hi a ṭha ko tiah an rak ruah ca ah phunghram remhding arak i timmi an rak um. Cu lakah, Roh Moo Hyun nih term khat kum (4) in term hnih peh khawhding agenda a rak chuahmi nain Korea mipi le Korea politician nih an ruah cio tikah an rak cohlang lo. Cucu agenda cu hluttaw nih postpone an rak tuahpiak, President nih ahnu ah a agenda a hrawh ṭhan. Term sauh an duh lonakbik a ruang cu hramhram uknak authoritarian kut tang kan phan sual lai timi ruang ah a si. Korea ram ahhin 1948 in President cu term khat kum 4 in term hnih peh khawhding an rak ti. Sihmansehlaw, President Rhee Syng Man nih term limit mi phung a remh i, term 4 tiang a rak peh. Cu ruang ah ram buainak a rak chuak i, Park Chung Hee nih 1961 May 16 ah ralkap thazaang hmang in uknak a lak. Park Chung Hee uknak lak hnu 1962 thawk in President term cu kum 4 voikhat term khat in unlimited a si i, amah cu term 4 tiang arak peh ve. 1979 October 26 ah an thah ca ah amah achangtu ralbawi Chun Doo Hwan chan ahcun President tuan caan cu kum (7) a hung si. Sihmansehlaw, 1987 ah aa thlengmi ramkhel ruang ah phunghram thar a chuak. Cu 1987 phunghram in cun president cu term khat kum 5 lawng ṭuan khawh a hung si. Kum (5) term khat a ṭuan cangmi President hna cu; Roh Tae Woo, Kim Yong Sam, Kim Dae jung, Roh Moo Myun, Lee Myung Bak, Park Quen Hey, Moon Jae in le Yoon Seok-yeol (tulio) hna hi an si.
Professor Lim Seong-ho
(Kyung Hee University). Creating Balanced President – Assembly Relations
Korea ram ah hluttaw pakhat a um i, National Assembly (NS) tiah an auh. President umnak cu Korea holh in 청 와대 an ti, Mirang holh in Blue House (BH) ti a si. 1979 hlan ahcun NS hi President nih tam tuk a rak control, MP appoint khawhnak power tiang in arak ngei. Opposite party cu an rak um ve ko nain power limit arak si. President le cozah chiatnak chim ahcun thongthlak khawh a si fawn. Authoritarian chan an si ca ah a si. Park Chung Hee a thih tikah Chun Doo Hwan nih Park Chung Hee model cu tam tuk arak follow nain public voice arak tam tuk ruang ah NS cu hlan bantuk in phung sernak ah an hmang kho ti lo. Cu hnu 1987 ah democracy ram an hung si ca ah ram pumpi phunghram thar an hung ngei. President ah ralbawi hlun Roh Tae Woo a hung si.
1987 phunghram ning in President le National Assembly power
cu a cheu veve in ṭhen a si; Judicial
branch cu phungning in rian an ṭuan deuh. RTW chan
ah President le NS kar ah power
conflict arak um ngai.
Ralkap dohtu hna lei in Kim
Yong Sam le Kim Dea-jung nih President an tlin tikah NS he pehtlainak a hung
har chin. Nain, hi hna president pahnih cu charisma leader an timi an si hna ca
ah public in mipi respect an rak hmuhning a lianngan ngaingai. Cu dih cun Roh Moo Hyun nih president a hun ṭuan tik ahcun
NS le President karlak pehtlaihnak cu a chiakha
chinchin. President party nih NS ah teinak an hmuh lo ca ah le President party kar ah lungrualnak a rak um lo
ca ah a si. RMH cu impeach tiang an rak tuah i, caan tlawmpal power an lakpiak.
Cu hnu ah NS election a um i, President RMH party
nih an tei. Cu hnu ceo ah President le Blue house
pehtlaihnak a ṭhangcho.
Professor Park Chan-wook (Seoul
National University). Changing
Patterns of Lawmaking in Korea
1987 hnu i, National Assembly (NS) rian cu phunghram hman, phung thar ser le phung ṭha hlonh kha a tlangpi in a si. N.S ahhin phung serding biatung dirh duh tikah, MP nih agenda a ngeih ahcun hnatlakpi tu MP pa 10 + a ngei ahau. 2003 hlan ahcun MP 20 hnatlakpinak sign arak herh. NS nih phung an serning cu MP 10+ minthutnak in biatung cohlan (bill Introduction or bill member), Biatung kong ah purpose fianṭliang te in chim, phung serding or biatung he pehtlai in committee (bill committee) ser i, committee nih chuahpi mi cu general debate tuah. Cu dih cun a thlak ahcun N.A hall ah tuahmi meeting ah hnatlaknak lak a si. Hnatlaknak ngah lo sual ahcun MP 30 leng nih ni 7 chung ah hluttaw speaker sinah kherhhlai deuh ding nawl khawh ṭhan a si ve. N.A nih hnathlakmi cu Executive branch (President) sinah phung nunter ding lanhpi a si. President nih ni 15 chung ah hnatlak ahcun a nung. Sihmansehlaw, khuachel ahcun N.S chung ah MP cheuthum chung ah cheuhnih an pass mi bill a si ahcun phung ah Constitution ning in President nawl lo in a nung ve (limited).
Professor Yoo Seung-ik (Ajou University). Long road to representation in the Assembly
* 1948 in 2008 karlak
Kum 60 (1948 -2008) karlak ah hluttaw National Assembly thimnak cu voi 17 tuah a si. N.S ah MP an tlawmbik caan cu 6th Assembly ah MP 182 in arak si i, an tambik caan cu 14th Asembly ah MP 342 an si. 1948 in 2008 tiang ah MP a ṭuanmi 4,415/ 4398 an si, democracy hmuh hnu 1987 in cun 1,594 an si. Nihin NS cu MP 300 an um. MP milu i, 80% cu direct in voting (First past the post (FPTP)) in an thim hna i, atangmi 20 % cu proportional representation (nationwide in an zoh) in an thim. MP hna i average kum cu 54 a si, kum hngakchiabik cu 5th Assembly in kum 26 MP arak si (Nihin MP lakah a ngakchia bik cu Ryu Ho-jeong a si i, kum 27 a si, PR in an thim). Kum 60 chung ah nu MP 142 an chuak, nu hna MP sinak cu democracy si hnu ah tam tuk te a karhmi alang. MP hna chuahnak (birth place) peng le tlang in zoh tikah Yeongnam peng in MP tampi an chuak i, 1,436 an si. Cu dih cun, Honam peng (914), Chungcheong (666) ti in an si. University in zoh tikah Seoul National University in a dihmi in 1,040 (27.2%), Korea University 357 (9.3%) cu atam bik an si. Cu dih cun Military Academy sianginn le Yonsei University nih an zulh hna. Law major a lami nih MP an ṭuanbik. Cu hnu cun political science le diplomacy a cawngmi nih pahnihnak in a zulh. MP 1,670 cu ramdang ah sianginn a rak kai balmi an si. Cu hna lakah Japan sianginn kaimi (47%), US (40%) le China (5.6 %) an si. Kum 60 chung ah alangmi cu ramdang sianginn kai hna nih MP an ṭuanning rate hi a ṭumchuk. Cozah rian a ṭuan balmi hi 45% in MP an tling bik. MP term tam bik a ṭuanmi cu Kim Yong-sam, Park Joon-kyu le Kim Jong-pil an si i, voi (9) an ṭuan.
Professor Yong Jong-bin (Myongji
University) Causes and Consequences of deadlock in the National Assembly
Korea hluttaw National Assembly cu mipi nih an mawhciat khun
hleinak pahnih a um. Phung aherhmi an ser lonak le phung sermi a tlawm ruang ah
a si, an ti (Consequences). Hi ti a caannak (Causes) cu pakhatnak ah political
party le legislative body kar i, thil a ummi ruang ah ah a si. A bikin
political party pawl nih an party in MP a tling mi kha an strick tuk hna.
Phundang in political party nih hluttaw biachahnak kah a thurhnawmh ti a si.
Pahninhnak cu professionalization an si lo, an ti. Hi ruang ah National
Assembly hi mipi pawl nih an zum lo taktakmi body ah aa chuah. Korea society nh
an zumh bikmi cu civil organization hi 40.3% in pakhatnak a si i, hluttaw cu
6.6% lawng a ngah (2005 survey data). Traditional leadership timi pengtlang
tlanh model in new leadership model lei thlennak tete a um ruang ah Korea
hluttaw i deadlocks
cu a zor lei a panh lai i,
phung an ser khawh deuh lai.
___ A Dih Cang___
[1] Hi critical memo cu January 22, 2023 in February 3 karlak relmi tete
an si