Empower, Engage and Inspire

Nation Building Kong Iruah Tinak

Nation building le state building hi aa lo ngaimi le cawh a foi ngaimi an si. Nation building timi cu holh le ca tuanbia le biaknak ah zapi ihrawmmi si lo ah zaran ihrawmmi “common identity” siloah “national identity”...

၂၂ကြိမ်မြောက် တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ လွတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲကို လေ့လာခြင်း

၂၀၂၄ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၀ရက်နေ့တွင် ကျင်းပပြုလုပ်သော တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံ၏ ၂၂ကြိမ်မြောက် လွတ်တော်ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီမှ အပြတ်အသတ်အနိုင်ရရှိကြောင်း သတင်းတက်လာပါသည်။ ဤရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲပေးနှုန်းသည် ၆၇% ရှိရာ ၁၉၉၂ နောက်ပိုင်း.....

ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ၏ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုအကြောင်း လေ့လာခြင်း

ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံသည် ‌ရှေ့ယခင်သမိုင်းတွင် မဟာမိတ်များ စုဖွဲ့နေထိုင်တဲ့စနစ်ဖြစ်သော ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်း (Confederation)စနစ်ကို အသုံးပြုသော နိုင်ငံတော် ဖြစ်ပါသည်၊ ထိုစနစ်မှတစ်ဆင့် ၁၈၄၈ခုနှစ်တွင်.....

စစ်ကောင်စီ ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲဟာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကျိုးဖြစ်နိုင်မလား?

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဗြိတိသျှမသိမ်းပိုက်မီ သမိုင်းနဲ့ ပက်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံသားများအကြား အမြင်မတူညီမူ့ များစွာ ရှိသော်လည်း ယနေ့မြန်မာနိုင်ငံတော်သည် ၁၉၄၇ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ရက်နေ့တွင် ချုပ်ဆိုသော ပင်လုံစာချုပ်မှ ဆင်းသက်လာသည်ကိုမူ အများစုက.....

Benedict Anderson tialmi "Imagined Communities" Cauk Review

Nationalism kongkau zoh tikah ahram ngaingai a um lo. Soviet Union te pawl hi Communism silaoh Socialism pawl defend an rak duh ruang ah ral an tho i, Germany (1953), Hungary (1956), Czechslovakia (1968), le Afaghanistan (1980) ram pawl hriamnam hmang in an.....

Sunday, November 21, 2021

Aa Phundangmi 2021 Dothlennak, Rammi Ca Ruahchannak - III

Min Aung Hlaing nih 2020 November 8 thimnak ah NLD nih thimfung an fir tiah a puh ruang i a chuakmi uknak chuhnak cu hlawhtlin lo in a um i, thlapa thla 9 leng ram a buai cang. Hi thla 9 chung ah sang 14 rammi cu bawmh hau dirhmun an phan i, sang 6.4 rammi cu ei awk an ngei ti lo. Sang 1.2 rammi cu umnak hmun inn ngei lo i, tlik le zaam in nganfahnak an tuar__ ram lak ah a zaammi zong an um tiah NUG biachimnak nawl ngeihtu Chin miphun Dr. Sa Sa nih DVB ah a chim. A him deuhmi khuapi zong ah rallokap pawl cu chun he zaan he mi tlaihding an kawl, mi sual lo an tlaih hna lengmang ruang ah mipi cheukhat cu an tuahṭuanmi dawr te hmanh hung ngam lo in, an i thup. Zaan a chuah tikah ralokap pawl cu zu an ding, sa an ei. Meithal an thlah thlulh thelh lengmang ruang ah Myanmar ram i, Min Aung Hlaing uknak chuh timh hnu thla 9 dirhmun cu ralhrang nih a luh hnawhmi ram bantuk dirhmun bantuk a si cang. Aluancia caan  ah  Aa Phundangmi 2021 Dothlennak, Rammi Ca Ruahchannak - II ka ṭial cang i, hikaa ah rel khawh rak i zuam te u. Tutan capar III ahcun November zarhthum i a cangmi thil tawi tete news update style in ka rak ṭial lai.


Rallokap Pawl nih NUG kha Ralhrang tin Ramdang Sin Cakuat 

Mah hi thil a can hi zarh hnih fai a lonh cang. Mi tampi an lau i, a si tak hnga maw tiah theih an duh. Rallokap nih an tuahmi cu NUG nih PDF kha rammi cheukhat thahnak nawl a pek hna. Thahding min cazin chung ah a sual lomi zong an um. Hihi ralhrang cawlcanghnak a si. Ramdang tampi nih nan theih aherh tiah Yangon i a ummi ramdang Embassy kip ah ca an kuat hna. Thahding min cazin an lakmi bal ho te an si tiah fiang te in theih ahar. Nain, Federal Journal nih a ṭialnak ah Myanmar ram i, peace process kong ah bochan ngaimi Min Zaw Oo le Hla Mawng Shwe te pawl an i tel tiah a ṭial. Rallokap nih hi ca in an i timhmi cu ramdang nih NUG cohlanning le bawmhnak power niamter i, NUG, CRPH le PDF kha ralhrang tiah cohlan ding khi a si. Hi ca kong he pehtlai in NUG lei nih cun lih le hrawkhrol puahchom ca a si. Min cazin an tuahmi zong sullam a ngei lo a si. NUG cu mipi ca rian a ṭuanmi mipi cozah a si. Ralhrang bantuk in mipi a thatding kan si lo tiah an chim.


NUCC nih Thawngthanh le Rallokap

NUCC nih ahmasabik press conference cu November 16 ah online in an tuah. Suimilaam 3 tluk a sau, NUG an i tel, Duh lonak a langhtertu hruaitu upa, le adangdang an i tel hna. A tlangpi in an chimmi lakah fiang ngai in hmuh khawhmi cu "2008 Phunghram ah kir bak lo" kha aa tel fawn. Cucu Min Ko Naing nih fiang te in a chim. Federal phung suai a simi mipi theihter a si te lai ti le tlangcung hriamtlai phu 8 le NUG rianṭuan ṭi a sinak te hna aa tel chih. EAOs phu 8 he rian ṭuanti a simi cu Myanmar ram tuanbia ah thlennak pakhat ngaingai a si ti hmuh khawh a si. Hi phu 8 cu hote an si tiah an fianh lo nain an cawlcanghning zoh tikah NCA min a thumi PPST chung lawng si lo in NCA min a thu lomi FPNCC chungtel 7 le KNPP chung zong in an i tel ti ruahdamh khawh a si. Hi press conference an tuah tlawmpal ah Min Ko Naing cu RFA nih twitter ah NUCC thawngthanh kong an ṭialmi news tang ah rallokap kuttang ah rian a ṭuanmi Ministry of Foreign Affair i Protocol Department ah bawi pakhat a simi, Ahlan rallokap cozah i, Secretary -2 arak simi Bohmu Tin Oo i a fapa Zaw Tun Too tlerhnak ca a ṭial.

Min Ko Naing, dawtnak he ruahnak kan pek. Zei hmanh a can hlan te ahhin rethei in rian ṭuan len lo in dai te in i dinding ruahnak kan pek. Anaih bik zarhkhat hlan ah atu thil vialte hi aa lim dih te lai. Na ca ah thla kan campiak. Ahnubik vawleicung na khualtlawnnak a dih hlan ah nang le kei Myanmar ram ah i ton ta ding kaa ruahchan." a ti.


Tlaih le Thahmi Min Cazin Chuah

Rallakap nih Rangon ah NUG nih an i bochan ngaimi NLD MP hlun Phyu Zeyar Taw an tlaih. November zarthumnak chung ah PDF a simi tlaih le thah a tongmi rammi (PDF) 40 fai an si i, NUG lei in PDF nih rallokap an thahmi milu zong 40 hrawng a si ve. Fiang deuh vun chim ahcun Sagaing ram ah an thahmi a tambik. Aa phundang ngaimi cu NUG nih rallkap minung 3 kan tlaih tiah thawng an thanhmi hi a si. EAOs hmunhma zong ah rallokap le rammi i tuknak cu a um len rih. CNA ralkap Salai Khua Tin Thang zong nih ram le miphun ca ah a nunnak a pek ve. Myanmar ram politics kong a rak kherhhlai lengmangtu Igor Blazevic nih cazin a chuahmi uknak lak in nihin tiang ah rallokap milu 3,959 an thi cang ti a si. September thla in mi a thimi cu an hung karh ṭhan duahmah i October thla dongh le November thla cheu kar in i kah dohnak in a thimi cu 1,351 leng an si, ti a si.

Biatlang komhnak

Atlangpi in kan zoh tikah NUCC nih NUG a rak dirh in siseh, nihin tiang EAOs he an i chawnhbiaknak ah duhsah te in an rian hma tampi  acunglei ah a kal timi hmuh khawh a si. NUG cu mipi cozah tiah ti an si nain an rian ṭuanning hi zeitluk in cozah rian a ṭuan khawh timi cung ah tampi mipi biakhiahnak cu a um te lai. NUG nih an dirhmi PDF cu nikhat hnu nikhat an ṭhawng deuh i, rallokap ca zong ah ṭihnung ngai a si ko timi cu Zaw Min Thun le BBC interviews ah tam ngai a lang. Zaw Min Thun nih, "Ral kan thah tikah mipi nih khuami an thah tiah an kan ti," timi bia a hmaan. Hi nih a langhtermi cu rallokap nih ral le ral lo i hliah hi an i har tuk timi a si. Tuanbia ahcun hi bantuk ral hliah khawh lo ruang ahhin khua meiduah ti pawl hi an rak hmanmi a si. Nihin tiang ah SAC cu mipi cozah ding cu chim lo, an ṭih ngaimi le an zam takmi ralhrang bantuk an si cang. A karlak Tedim Chinnu tlaihhremnak case ti bantuk a hung chuak i, an sining ṭial (rallokap color) te fiang ko in a lang chin duahmah. Cu ruang ah rallokap a dohtu an hung karh duahmah. Local defense force pawl le EAOs pawl an i ready pah cang fawn. Kawl khuate ahcun PDF ral a teimi cu khuami nih conglomhnak he an donmi zong video tete ah a lang len. International ahcun ahlan zarh hnih nakin a ṭhangchomi a um lem rih lo. Hi nih alanghtermi cu 2021 dothlennak cu aa phundangmi a si i, kan ca ah ruahchannak tampi a um timi hi a si. Mipi tam deuh kan i tel ah, kan ṭhawng deuh lai i, kan tei lai.


21/11/2021 
(Sunday)

Share:

Sunday, November 14, 2021

Aa Phundangmi 2021 Dothlennak, Rammi Ca Ruahchannak- II

Capar tawi te in ka rak ṭial. FB ka hawile nan dihlak in Bawipa nih thluachuah in pe cio ko hna seh. Tutan ka ṭialmi cu NUG i, a ṭhawnning le Myanmar ram tuanbia i amah bantuk rallokap cozah a dohmi an rak um bal lonak le NUG-Ministry of Defense le NUG- Ministry of Foreign Affair kong tlawmte a si. A tawi te in ka ṭial ca ah a dihlak in nan rel khawhding kaa ruahchan.

NUG hruaitu cheukhat

Rallokap a domi cozah sermi lakah NUG hi a ngan i, a ṭhawngbik a si timi hi National Coalition Government of the Union of Burma (NCGUB) hruaitu hlun pakhat nih arak chim bal. National Coalition Government of the Union of Burma (NCGUB) timi cu 1990 ah Rockville, Maryland, United State hramh bunh in an rak dirhmi a si, ti a si. Phundang in, 1990 lio i rallokap nih thimnak teitu NLD sinah  uknak nawl pek duh lo ruang i a chuak buainak nih a hrinmi rallokap a dohtu cozah ti khawh a si, Prime Minister ah Dr.Sein Win arak si. US nih zung hunmi cu a theipi hna. Asia ram ah Timor Leste ram lawng nih an rak cohlanmi arak si. Norway ti bantuk he pethlainak ṭha an rak ngei ko nain zung ngaingai an rak ong kho lo. Ministry pa 10 arak um. Liberated area in an rak cawlcang ve len nain, a phi chuak ngai a um lo hnu 2012 September 12 ah arak thi.

NUG cu 2021 April 16 ah rak dirhmi a cozah buu a si. Achung innkaa vun luh tikah hmuh khawhmi cu tlangcungmi tampi an i telnak, tlangcung hriamtlai thlahmi kusale an i telnak, le ram tampi nih cohlanmi an sinak, International Communities an dirh kamhnak, ASEAN, UN, ti bantuk lawng si lo in ramchung mipi nih an dirpi ning zoh tikah NCGUB he cun an rak i tlau ngaingai. Cucu a um bal lomi a si. Fiang deuh in kan hun bih hmanh lai. NUG nih (nihin tiang ah) Ministry 17 a ngei, CRPH le NUG zungpi he cun 19 kan ti lai. NUG nih zoom in ahmasabik press conference a tuah lio ah "NUG cu rammi 91% nih cohlanmi kan si" arak ti bal. 

1. Ministry of Defense hruainak in NUG nih tlangcung hriamtlai EAOs hna he Central Command and Coordination Committee/C3C) cu kan dirh tiah NUG- Ministry of Defense chungtel pakhat Oct 28, 2021 ah Myanmar Now sinah a rak chim. C3C ahhin tlangcung hriamtlai lawng si lo in NUG nih a dirhmi PDF siseh, Tlangcung ram ah a ummi CDF te pawl zong an i tel i, mi tampi an i tel khawhding kan i zuam chin lai ti a si. Ramchung thil a umning vun zoh tikah PDF an ṭhawng ve ning le an ral a ṭhatning hmuh khawh a si. Nifatin rallokap cu an thah hna leng ah rallokap uknak mechanism rian a ṭuan khawh lonak hnga rallokap bawmtu le mipi zuartu timi "dalan" pawl cu an ṭhio duahmah__ news ah hmuh khawh an si. Cun, Lai meithal te in ral a domi CDF hi khuaruah in aral a ṭhami Chin mi nih dirhmi an si. Mindat CDF hoi hna cu May thla thok te in nihin tiang rallokap an dirh onh khawh. An khua le an ram a hme nain, an lungthin cu vawlei pumpi tia in a ngan i, a ṭhawng. Hi nih a langhtermi cu Mipi nih zeiṭluk in dah dinfelnak le federal democracy kan duh timi hi a si. Kumkhat si deng cang hmanh sehlaw, MAH nih uknak a la kho bak rih lomi hmuh khawh a si. Ramkhel thiamsang pawl nih an chimmi cu Local defense force (PDF/CDF) bantuk hi rallokap nih a ton bal lomi ral an si. An ṭhawng chin duahmah tikah rallokap ca ah a fakbik harnak a pe kho tu, an si lai. Rallokap nih kum 70 leng a rak tonmi cu tlangcung hriamtlai sawhsawh lawng an si, an ti.

Hriamtlai EAOs tam deuh zong, NUG he rian an ṭuan ti hna. Tlangcung hriamtlai lak ah a ṭhawngbik Wa (UWSA), SSPP le NDAA dah ti lo nih cun MAH uknak lak cu an mawhchiat dih. 2021 i a cawlcangmi hriamtlai phu 18 chung ah phu 12 nih cun NUG he naihniam in rian an ṭuan dih leng ah MAH tiang an doh cio. Adang phuthum a simi KNPP, AA le MNDAA zong nih MAH uknak lak cu an mawhchiat ve. Nizan nai ahcun AA le rallokap zong nih an i kap ti, a si. Cucaah, tlangcung hriamtlai phu hna hrim nih rallokap hi fakpi an doh timi cu hmuh khawh a si. Tangcungmi ca ah a biapi mi cu "federal democracy" hi NUG nih zeitin a phi a chuah lai. Siloah, tlaihmi NLD pawl chuak hna sehlaw zeidah a cang lai timi kong hi a si. CNF Chairman Pu Zing Cung nih cun CRPH Charter i aa telmi "federal democracy, self-determination, equality" ruang ah NUG le CNF rian ṭuan ṭi ding biakam kan ser kha a si, tiah arak chim bal.

2. Ministry of Foreign Affair cawlcanghnak hi tlawmpal ka rak telh chih lai. Aruang cu international cohlannak hi kan ram ca ah a rak biapi tuk timi tuanbia a um. 1952 hrawng ah US dirhpinak in China ram buai ruang ah Communist nih a teimi Kuamintang ralkap pawl cu Shan ram ah um hmun an rak khuar. U Nu cozah nih Shan State cu martial law tang ah kum hnihchung (1952-1954) arak chiah. UN le ramdang ah U Nu cozah nih Shan ram i Kuamintang um hmun khurnak cu an rak doh. Cu ruang ah 1954 ah UN nih Shan ram i Kuamintang chuahding pressure arak pek hna ca ah , Kuamintang ralkap 10,000 leng cu Taiwan ram ah vanlawng in an rak chiah hna__ Taiwan cu China ram uknak cuhnak ah a sungmi Kuamintang nih an rak dirhmi a si, Kuamintang cu 1949 hlan China cozah tlaitu an si. Hi bantuk ruang ah UN dirpinak hi abia taktak tiah a ruatmi an tampi ve. UN ah Kyaw Moe Tun kha NUG cozah kusale phun ah cohlan peng a si ahcun sullam tampi a ngei hnga.

ASEAN kong hi a biapi ve. Khin Ngunt te nih ASEAN cohlannak kha an rak hman i, an uknak ṭhawnter an rak i zuam ti, a si. Cucu MAH nih arak zulh hnik nain tutiang ASEAN lei in a tlam a tling rih lo. Tuzarh chung ah Japan le China i bawi pahnih SAC he biaruahnak an ngei lai ti a si. Hihi nih ASEAN lungthin athleng hnga maw theih a si rih lo. Nain, ASEAN lungthlen hi SAC nih an i timh ngaingai ti cu ASEAN nih ASEAN meeting ah SAC cozah a sawm hna lo ruang ah SAC nih thongtla tampi a thlahmi hna in a lang. NUG nih ASEAN ah "Ambassador" an khanh cang. A rank min cu "ambassador" ti bak a si_ Kap hnih cohlanmi timi sullam a ngei nain, tutiang ah ASEAN lei nih officially te in NUG kusale cu Myanmar cozah kusale ah kan cohlan ti bal thawng an thanh rih lo.

Nihin tiang NUG nih ramdang ram 6 ah United Kingdom, U.S, France, Czech Republic, Australia, Korea, zung an hun cang i, zung 2 zong on ding timh tuah cuahmah lio a si. Zung onning hi nikhat hnu nikhat a karh chin lengmang. Ramdang ahhin ramdang a ummi Myanmar Communities pawl an rak ṭhawng tuk ve leng ah Myanmar democracy hmuhding a dirpi mi ram an rak tam tuk. Hihi gobalization nih a chuahmi "democracy" uknak ruang ah a si hnga maw ti a ruatmi an um ve. Phundang in chim ahcun MAH te an sualning cu 21 century ah minung nih cohlan lo phun a si ca ah ramdang tampi nih ṭanhpi a sinak hi arak si. Nihin tiang NUG cozah rian a ṭuan khawhnak ding ah chawva in tambik a bawmtu hi ramdang a ummi Myanmar mi an si. Korea ahcun Myanmar Communities 28 nih NUG an dir pi i, NUG sinah thlakhat sing 2,000 an kuat khawh. Mah leng ah NUG sin si lo in direct in a pechanmi buu siseh, minung siseh an rak tampi ve.

Biatlang vun khumh ahcun, NUG cu NCGUB tam tuk in an rak i dang, tahchunh awk hmanh a rak ṭha lo. An dirhnak a ruang zogn arak i dang i, a dirpi tu or thazaang a petu milu thazaang zong an rak i dang timi hmuh khawh a si. NUG nih ramdang i, zung 6 a onnak ram pawl hi vawleicung super power a ngeimi ram an i tel. Vawleicung thlennak ding key a ngeimi an i tel fawn. UN ah kusale an ngei fawn. SAC bal UN cu chim lo ASEAN hmanh ah pheo mi an si. Cu leng ah tlangcung hriamtlai EAOs hna nih NUG an dirpi nih cun a mak ko. Phu 18 chung 12 nih an ṭanpi. Phu 3 bal nih NUG kan ṭanpi an ti lo nain MAH uknak lak cu an mawhchiat ve. Ramchung ah local defense an thawndan hi key pakhat a si te kho men tiah political scientish tampi nih an zumh fawn. Cucaah, 2021 dothlennak cu aa phudangmi a si i, kan ca ah ruahchannak a ummi a si ko. Aa Phundangmi 2021 Dothlennak, Kannih Ca Ruahchannak.

____
The Chan
14/11/2021
Sunday

Share:

Search