I. Karen Dothlennak Phu Hna
Karen National Union (KNU) cu 1947
February 5 ah Saw Ba U Gyi hruainak in Karen miphun hna nih an rak ser. 1949
January thla ah Myanmar ram pumpaluk in an rak lakdeng ti, a si. KNU tang ah
Karen National Unted Party (KNUP) kha political party ca ah an rak hman i, army
ca ah Kawthoolei Armed Forces (KAF) an rak ser. KAF cu ahnu ah Karen People’s
Liberation Army (KPLA) tiah 1956 ah an thlen. Nichuahlei Karen ram ah Gen Bo
Mya te nih Karen National United Front (KNUF) in phu thar an dirh. Mahn Za Ban
cu chairman a si i, Bo Mya cu vice chairman arak si. KNUF i an ralkap buu cu
Karen National Liberation Army (KNLA) ti, a si. 1975 ah aa thencheu KNU hrinsor
vialte cu pakhat ah um thanding hnatlaknak a um i, Mahn Za Ban cu 1975 -75
tiang KNU chairman arak si. Cu dih cun, Bo Mya nih chairman a ṭuan. Bo Mya chan
1994 ah KNU chungah Khrihfa le Buddhist kar lung rual lonak a chuak i, Buddhist
nih buu thar an dirh. Democratic Karen Buddhist Organization, an ti.
Karen National Defense Organization (KNDO) cu 1947 July 16 ah Mahn Bazan nih hruaimi KNU ralkap private
militia in a rak i thawk. 1948 August 30 lio ah Thadon, Moulmei ti bantuk tiang
in a rak lak khotu an si. Nihin ahcun KNU khuate i, militia force pakhat
dirhmun in an um cang.
Democratic Karen Buddhist Organization/ Army (DKBO/DKBA) cu KNU chungah Khrihfa le Buddhist karlak i hmuh thiam lo ruang ah
buddhist a biapi hna nih 1994 ah an ser. DKBA chung in 2010 August 21 ah
Myanmar Army kut tang buu a simi Boarder Guar Force (BGF) ah mi tam deuh an
lut. Nain, DKBA 5th Brigade Commander Col. Lah Pwe cu BGF ah luh
arak duh lo ca ah DKBO min in a hung cawlcaang. DKBO/DKBA buu thar an chuah hnu
i, atangmi KNU zong ahcun ruahnak i dannak tete a um ṭhan ca ah 2007 January 30
ahcun buu thar a sem ṭhan. Cu hlan deuh 1997 ah KNLA ralkap rank sang a simi
Col Thumu Hei (Bridage 6th ) cu Myanmar ralkap cozah State Peace
and Development Council he rem daihnak
min an thut ve[i].
KNU/KNLA (Peace Council) cu KNLA
brigade 7th in 2007 ah a chuakmi buu an si. Gen Bo Mya nih KNU ah a
rak hruai lio ah Kawl ralkap cozah he remh daihnak biaruahding timh tuahnak an
rak ngei. Kawl ralkap cu Khin Ngut nih arak hruai hna nain, ahnu ah Khin Ngut
cu an tlaih. Bo Mya zong cu kumkhua lei upat ruang le KNU ah amah a duhtu an
hung zor ca ah remh daihnak cu a thar chuah kho ti lo. Hi lio caan ahhin KNU
chung ah remh daihnak a zummi le a zum lomi tin phu hnih in an rak um. Cucaah,
Bo Mya lei kap ṭang KNLA brigade 7th in Gen. Htay Maung nih KNU/KNLA (PC) cu 2007 ah
a dirpi hna. Buu thar an dirh bak in KNU nih an phuah ve hna, ti a si. Nihin
tiang Myanmar Army he remh daihnak serding aa zuam cuahmahmi buu an si[ii].
Boarder Guard Forces (BGF) timi cu 2008
phunghram ningin Myanmar Army kut tang a um, an si. Myanmar Army he hnatlaknak
an ngeihnak hmunhma ah hriamtlai khawhnak nawl a ngeimi buu an si. Phundang in
M.A ralkap phunkhat an si. DKBA tang ahhin battalion 14 (reserve battalion 2 he
fonh) a um i, battalion pakhat hi minung 400 in ser a si ca ah 2010 hlan DKBA
ralkap thazaang cu 4,000 leng cu a si hrim lai, an ti. BGF i can kong he
pehtlai in 2010 ah DKBA chung ah lung i hmuh lonak arak um. Cucaah, DKBA ralkap
mi tam deuh cu M.A kut toi ralkap BGF ah i thial hmanh hna sehlaw, DKBA
brigades 5 in commander Col. Lah Pwe cu le a ralkap pawl nih cun an rak duh lo.
Kawthoolei Army (KTLA): 2021 ralkap
uknak lak hnu ah KTLA cu sualnak ngei lo construction worker minung 25 a thah
tiah KNU nih an timi KNLA ralbawi hlun Gen. Ner Dah Myah nih a dirhmi a si.
Gen. Ner Dah Myah cu KNU nih an bar hnu ah KTLA cu a dirh i, Min Aung Hlaing
ralkap fakpi in a doh. Amah cu KNU chariman hlun Bo Myah i a fapa pahnihnak a si. Minung 25
thah kong he pehtlai in cun, a cheu nih Myanmar Army spies a si an ti, a cheu
nih construction worker an si, an ti ve . Khatte lei ah, KNU chung ah ruahnak i
dan ciami NCA remh daihnak lam zumh le zumh lo zong a rak um cia ve. Cu bantuk
ruahnak i dannak a fak tuk tikah ahnu ahcun KTLA tiang an rak dirnak hi a si.
KTLA cu Karen mino le ramdang phanmi Karen miphun hna nih an uar ngaimi a hung
si. Nihin tiang ahcun KTLA le KNU cu ral bantuk in an um. An i kap i, thih
lohnak zong a um ti, a si[iii].
II. Hruainak, Ralkap Thazaang, Hmunhma Entainak
KNU nih doctrine bantuk in an i nunpimi phung pali a um. Cucu an
hruaitu hmasabik Saw Ba U Gyi nih a sermi a si ca ah Saw Ba U Gyi four
principles ti zong in an kawh. Cucu:
1. 1. For us surrender is out of the
question
2. 2. The recognition of Karen State mush
bu complete
3. 3. We shall retain our arms
4.
4. We shall decide our own political
destiny, ti in a si.
KNU chairman cu kum (4) ah voikhat tuahmi KNU general meeting ah thim
a si. Nihin hruaitu cu 2016 lio ah an rak thimmi hna an si. 17nak General
meeting tuahding an sic ang nain Covid 19 le rallokap uknak lak ruang ah an
tuah kho rih lo ca ah chairman thlennak a um rih lo. KNU kutang a ummi ram hmun
hi Karen holh in “Kawthoolei” an ti i, district pa 7 a um. District hruaitu 7
cu term khat kum 2 in thim a si. District pakhat cu township pathum in an ser
hna; township pahnih in sermi district zong an um ve. Township cu village tract
nih a kulh. Uknak cozah department pa 14 an ngei hna. Ralkap structure ahcun KNLA tang ahhin Brigade -7 an um. Cu hna cu;
B 1 သထုံခရိုင်, B 2 တောင်ငူခရိုင်, B 3 ညောင်လေးပင်ခရိုင်၊ B- 4ထားဝယ်ခရိုင်၊ B-5
ဖါပွန်ခရိုင်၊ B-6 ဒူပလာယာခရိုင်၊ B 7 ဘားအံခရိုင် tin an um hna[iv].
Brigade pakhat tang ahhin KNLA in battalion pahnih le KNDO in battalion 1 tin
an um. Brigade pakhat le pakhat karah hriam nam thazaang siseh Mino thazaang
siseh an i khat hna lo. A ṭhawntgbik cu B 5 hi an si, ti a si. 2021 February 1
ni uknak lak hlan ahcun KNU cu ralkap 8,000 hrawng a ngei an ti nain, ralkap
uknak lak hnu ah 35,000 cu an si men tiah an ruah damh. KNU cu NCA ah min a rak
thumi lakah a ṭhawngbik a rak si ca ah NCA minthu hriamtlai buu hna nih sermi
PPST ah chairman a rak ṭuan. KNU le Mon hriamtlai phu hna hi ဒူပလာယာခရိုင် aa cuhmi
an si ca ah KNU le Mon hriamtlai NMSP kar ah buainak a chuak lengmang,
ti a si.
III. 2021 Uknak Lak Hnu Karen Miphun Dothlennak
KNU cu ralkap uknak lak a thaizing
ah ralkap uknak a mawhchiat colhtu a si ca ah EAOs lakah ahmasabik ralkap uknak
lak a mawhchiattu a si. KNU ralkap KNLA zong nih MAH ralkap duh lonak a
langhtertu rammi hna ca ah hriamnam he humhimnak arak lakpiak hna. Ralkap uknak
lak kum 2 a tlin tiang zoh tikah KNU control area cu PDF pawl training peknak,
Pau dothlengtu hna dornak le NUG upa pawl zohkhenhnak hmunhma a hung si[v]. A
cawlcanghnak cheukhat kan zoh ahcun, 2021 March 22 ah KNU chairman General Sawm
Mutu Say Poe nih ralhrang cawlcanghning kong fakpi in mawhchiatnak le SAC i
remhdaihnak tuahding sawmmi cu a rak let hna. Cu hnu tlawmpal ah, KNU
headquarters theihter lo in Myanmar Army Forces ni March 27 ah KNLA nih Hnapun
district i ralkap sakhan pakhat cu an lak[vi]. Cu
thawk cun ralhrang le KNU kar i dohnak cu a fak chin. Hruaining i khat lo ruang
ah KNU brigade pa (7) lakah Brigade (5) nih hin ralhrang hi fakbik in an doh ti
a si.
KNU chung ah ralkap uknak lakmi lehnak kong he pehtlai in ruahnak phun hnih a um; chairman Padoh Saw Mutu Say Poe nih " hriamtlai dothlennak si lo in ton biaruahnak in remhdaihnak in lehding" a duh lio ah KNU hruaitu dang nih cun hriam in doh ve ding an duh. Tc, Dooplaya district i KNU chairman Saw Shwe Maung te nih cun PDF an cohlan i, ral tukning an chimh hna. Hi ti’n ruahnak i dannak kong he pehtlai in KNU member pakhat nih a chimmi cu, "Congress meeting tuah i a thawngthami Central Committee ser a hau. NCA kong chim rih te pawl hi cu a si kho hrim lo”, a ti. Caan a hung kal deuh tikah KNU cu NUG le NUCC hna he an kut an i tlai ti lawng si lo in Kachin, Karenni le Chin hna he ralkawi “K3C” an ser ti hna[vii]. Atawinak in kan chim ahcun ralkap uknak lak hnu KNU dirhmun cu an buu chung ah ralhrang lehrulhning an i dang hna. Hi ti an i dannak cu an structure ruang ah a si kho. An lehrulhning i dang hmanh sehlaw ralhrang uknak a duhmi an um lo. Bu thar i thennak a chuah ca ah KNU thazaang bal tam tuk a zor lai a fiang ko. Khatte lei ah, KNU nih NUG le NUCC ah rank sang an la duh lo nain NUG Prime Minister cu Karen miphun a si. Cu leng ah, PDF le NUG pawl tlun inn an onhmi hna hmuh khawh a si. Cucaah, pakhatnak ah fiangte in hmuh khawhmi cu KNU i a thazaang cu Myanmar ram ca ah a biapimi a si rih ko timi hi a si. Pahnihnak, ahlan bantuk in thennak nih a den than hna ti hmuh khawh a si.
Cherhchan
[i]
Bertil Lintner. Burma in
Revolt: Opium and Insurgency Since 1948.
[ii]Karen News: Kawthoolei Army: How a broken system and a disrespect for the rules of law in the KNU gave birth to another armed group in Karen State. Accessed on - https://karennews.org/2022/08/kawthoolei-army-how-a-broken-system-and-a-disrespect-for-the-rules-of-law-in-the-knu-gave-birth-to-another-armed-group-in-karen-state/
[iii] Lian Hmung Sakhong and Paul
Keenan, Ending Ethnic Armed Conflict in Burma. Published bu BCES (now CDES)
[iv] Mg Mg Soe. KNU/KNLA ကရင်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ .
Accessed on: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=1922382777924632&set=pb.100004587841844.-2207520000.&type=3
[v]Aljazeera. How the Karen became crucial to Myanmar’s anti-coup resistance Accessed on https://www.aljazeera.com/news/2022/5/6/holdmyanmar-how-the-karen-became-crucial-to-the-resistance
[vi]Yee Myo Hein. One Year On: THe Momentum of Myanmar's Armed Rebellion Accessed on: https://www.wilsoncenter.org/sites/default/files/media/uploads/documents/ASIA_220519_1YearOn-BRIEF_V1r2.pdf
[vii]Mizzima. Myanmar NUG- EROs under pressure and how to preserve it. Accessed on https://mizzima.com/article/myanmar-nug-eros-alliance-under-pressure-and-how-preserve-it
0 comments:
Post a Comment