Empower, Engage and Inspire

Saturday, March 06, 2021

South Korea Democracy Hmuhnak: Zaukphung Ca Raldohnak Lam cu Khuaihliti Din Pah in Kalmi A Si Lo.

“Nikhatkhat ahcun zaukphung in aa ukmi ram kan si te ko lai” timi bia hi South Korea mino tampi an rak i ruahchan nain an rak sungh lengmang tikah aupi ngam lo. Confucianism nunphung ngeimi ram chinchap ah dictatorship nih sau tuk a uk hna tikah zaukphung cu zaan mang ceo ah an co tawnmi uknak phung a rak si. 1960 thimnak ah Lee Sung Man cu thimfung ningcang lo a fir ti ruang ah Japan ralkap a rak ṭuan balmi Park Chung Hee nih 1961 May 16 ah uknak a rak lak. 1979 October 26 ah Park Chung Hye cu an rak thah. Mipi nih zaukphung kan hmu cang rua lai tiah an rak i ruahchan nain coup voihnihnak tu a rak chuak ai. Chu Do Hwan timi pa nih ralkap uknak hmang in uknak a lak ṭhan. Amah cu President a hung si. Ram a buai. Mipi an au. Cucaah martial law a rak chuah. Mino tampi nih election tuah ṭhan ding an duhnak an rak langhter. 

GJ duh lonak langhtermi hna

May 18, 1980 kum ah Gwangju timi khuapi ah siangngakchia mino hna nih zaukphung an duhnak an rak langhter. Chu Do Hwan nih South Korea le North Korea ral lio ah South Korea cozah le US cozah nih an rak sermi Special Forces hmang in Gwangju i duh lonak langhtertu pawl cu ral tuknak helicopter le tank hmang in lamcung a chuakmi paoh a rak kah hna. Ui thah ar thah in mino tampi a rak thah. Anmah cozah lei in minung 200 hrawng an thi an rak ti. Media zumh awk tlak an rak timi “Choson Ilbu” nih Gwangju buainak cu misual pawl le ralkap kar buainak tiah a rak ṭial. Hi buainak kong cu ahnu ceo ah German reporter Jurgen Hinzpeter nih video le hmanthlak in Chu Do Hwan te sualnak cu arak phuan ruang ah vawleicung mi tampi nih an rak theimi arak si. Gwangju mipi duh lonak langhternak cu Chu Do Hwan nih mi tampi a rak thah hna ruang ah May 27,1980 ah a rak dih.
Mi an tlaihning le an kalpi ning

1987 kum a hung si. Chun Do Hwan le a minung pawl nih rammi cu ui le ar uk in an rak uk hna. Nain, An ṭih ngaingai hna ca ah an dirh onh ngam lo. Voikhat cu Seoul National University siangngakchia pa (kum 21) cu South Korea palik nih an rak thah. An thah nain kan that lo heart attack ruang ah a thi tiah an lih in press conference ah an thanh. Cu ti i,an lih an hrawhrol in mi an thahmi cu ahnu ah a rak i phuang. Mi zapi nih an theih ca ah an thin a rak hung hringhran. Mipi nih SNU siangngkachia Park Jung Cheol a thih hnu ni 46 ceo ah an theih. Cucaah, mipi tampi cu an thin a chia i, 1987, March 3 ah duh lonak an rak langhter thawk. Hi tan zong cu Gwangju lio bantuk in tear gas he hriamnam he ralkap nih sandah piahmi pawl an rak kah hna. Ahmasa ahcun ralkap le palik pawl lawng si lo in spy pawl cu uniform lo in mi lak ah an i chawk i, sandah a piahmi pawl an rak tlaih hna. An rak hrem hna. 

Ruak an fimning

Lee Han Yeol hma a put lio
Voikhat cu Yeonsei University hmai ah sandah an rak piah i, ralkap nih teargas le meithal in an rak kah hna ca ah mi tampi an rak thi. Sandah piah hruaitu Lee Han Yeol cu a lu ah an rak ken ca ah hma pu in a thi. Hi bantuk ruang ah ram pumpi an rak au i, June 10 in June 29, 1987 tiang duh lonak an rak tuah. Hi bantuk in mipi an rak au ruang ah thimnak an rak tuah ṭhan. Cu thawk in South Korea ram cu nihin tiang democracy ram ahung si. Dictator Chun Do Hwan cu 1996 ah thih hlan lo thong an rak thlak nain 1997 ah amah nih thah a rak zalh tawnmi Kim Do Jung ruahnak pek ruang ah President Kim Yong Nam nih thih hlan lo thongtla sinak cu a rak ngaihthiam i, taza tu an rak cuai. Phaisa Won 220 billion dan an rak that. Sihmansehlaw, Won 290,000 lawng ka min in ka ngei a ti ruang ah amah he aa naih niammi/amah ruang ah phaisa an ngei tiah an ruahmi vialte hna cu South Korea cozah nih an chuh dih hna. Atu tiang ah Won 167.2billion leiba a ngei rih.

South Korea zaukphung an sinak kan zoh tikah 1961 ah rammi tampi nih duh lonak an rak langhter ruang ah tuk thah tampi an rak tong. Sihmansehlaw, ralkap nih an rak tei hna. 1980 ah a voi hnihnak coup a chuak. Mi tampi an au. Duh lonak an langhter a thong in cozah nih ui thah le ar thah an rak thah ṭhan hna. Nain, zaukphung an duhnak cu dor khat te hmanh a piat sual lo. 1987 ah fak pi in an au ṭhan. Mi tampi an au. Ahnu ah democracy an hung hmu. An tuanbia kan zoh tikah democracy ca an raldohnak lam cu khuaihliti din pah in kalmi si lo in fahnak le tuarnak tampi he mi nunnak tampi thap in kalmi a si timi kan hmuh khawh. Hi bantuk in kannih Myanmar ram zong kan i zuam ve ahcun zaukphung cu kan hmu tengteng te ko lai tiah ka  ruat.

A sunglawimi cu pekchannak fakpi in lak an hau.

 

4:45am
6/03/2021

Share:

0 comments:

Post a Comment

Search